Egipscy bogowie i ich atrybuty

Mitologia starożytnego Egiptu w porównaniu z mitologią rzymską lub grecką jest mniej znana i rzadziej pojawiała się w literaturze oraz sztuce późniejszych epok. Rozwijała się przez trzy tysiące lat istnienia tej niezwykle potężnej cywilizacji. Starożytni Egipcjanie wierzyli w bogów, którzy przybierali postacie zwierząt lub pół zwierząt, a każda władza w Egipcie pochodziła właśnie od nich. Znajomość mitologii egipskiej i ich bogów może przydać się na egzaminie ósmoklasisty lub na maturze. Oto najważniejsi bogowie egipscy.

1. Powstanie mitologii egipskiej

Mitologia egipska jest zbiorem mitów, które mają na celu ugruntowanie pozycji oraz określenie funkcji bogów w wierzeniach ludzi mieszkających w państwie Faraonów aż do nadejścia wielkich religii monoteistycznych: chrześcijaństwa i islamu.

Początek powstawania mitów egipskich uznajemy połowę IV tysiąclecia p.n.e., gdy ne terenie obecnej doliny i delty Nilu zaczęły zawiązywać się pierwsze państwa, ostatecznie zjednoczone w dwa królewstwa Egiptu Dolnego - Delty i Górnego - Doliny. Królestwa te zostały ostatecznie połączone w jedno państwo.

Razem ze zjednoczeniem politycznym ziem tego kraju, zmieniał się również system wierzeń. Niektóre lokalne bóstwa zyskiwały przewagę nad innymi, tworząc panteony i hierarchie. Zadaniem mitów było uzasadnianie i wyjaśnianie roli poszczególnych bogów, a także ugruntowanie miejsc ich kultu i przewagę nad innymi ośrodkami.

Zobacz film: "Dlaczego dziewczynki mają lepsze oceny w szkole?"

Mity te często pełniły funkcję propagandową - podpierały od strony metafizycznej przewagę polityczną jednych ośrodków kultu nad innymi. Kolegia kapłańskie podejmowały działania, aby miejsce, nad którym sprawowały opiekę, włączyć do cyklu mitów, które uzyskały już miejsce w systemie wierzeń starożytnych Egipcjan.

Mitologię egipską cechował głównie politeizm oraz zoomorfizm.

2. Powstanie świata i pierwsi bogowie w mitologii egipskiej

W mitologii egipskiej na początku istniał wielki praocean (Nun), z którego powstał twórca i pierwszy bóg - Ra (Re). Zaczął on z chaosu wydobywać ład oraz budować świat. Stworzył pierwszą parę bóstw: boginię wilgoci Tefnut oraz boga powietrza Szu.

Z wymienionego związku zrodziło się niebo - bogini Nut i ziemia - bóg Geb. Oni zaś mieli czworo dzieci: Izydę, Seta, Ozyrysa i Neftydę.

Inna wersja podaje, że pierwszym bogiem był Atum, który wyłonił się zza pagórka, był jednak utożsamiany z Ra, nawet łączono te dwa imiona, nazywając tego biga Ra-Atum.

W świecie tym panował porządek, sprawiedliwość i prawda - maat. Istniał jednak wciąż chaos, którego celem było pochłonięcie tego porządku. Istnienie świata zależało od utrzymania równowagi między tymi dwoma siłami.

Bogowie rządzili na świecie. W najlepszym okresie ich panowania na czele panteonu stał Ozyrys, jednak został on zabity przez zazdrosnego Seta, który po poćwiartował i wrzucił do Nilu.

Zabitego boga udało się wskrzesić jego żonie - Izydzie, przy pomocy Anubisa, który pokazał jej, jak za pomocą bandaży można złączyć ciało. Z tego związku narodził się Horus, który, gdy dorósł, zaczął domagać się władzy. Dlatego też została ona podzielona: Ra był władcą nieba, Ozyrys podziemi, a Horus Ziemi.

3. Najważniejsi bogowie egipscy

3.1. Bogowie egipscy - Ra (Re)

Ra był bogiem słońca, stwórcą świata i ładu we Wszechświecie, panem bogów, ludzi żywych i zmarłych. Przedstawiano go z dyskiem słonecznym na głowie oraz głową Sokoła. Zgodnie z mitologią w dzień pływał barką po niebie, wieczorem zaś połykała go bogini Nut, aby rano mógł ponownie się narodzić.

Bóg państwowy w Helipolis, w czasach Nowego Państwa świecił najwyższe triumfy. Czczono go w wielu różnych miejscach na terenie Starożytnego Egiptu.

3.2. Bogowie egipscy - Ozyrys

Ozyrys był bogiem Ziemi, przedstawianym jako człowieka owiniętego w całun, z berłem i flagellum w rękach. Na głowie miał białą koronę z rogami i piórami.

Jego kult rozszedł się po całym Egipcie. Według mitologii był zmarłym władcą Krainy Zachodniej i odradzał się w swym synie - Horusie.

Ozyrys jako bóg zmarłych stał się symbolem wiecznego życia, był bogiem wegetacji i odradzającej się przyrody. Utożsamiano go z wodami Nilu, a także z Księżycem i jego fazami.

3.3. Bogowie egipscy - Horus

Horus był synem Ozyrysa i Izydy. Bóg nieba. Opiekował się monarchią egipską, a ten, kto panował, przybierał jego imię, utożsamiając się z nim. Był to najstarszy bóg państwowy utożsamiany z instytucją władzy królewskiej.

Miał głowę sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną, przybierał również postać dziecka z palcem w ustach.

3.4. Bogowie egipscy - Izyda

Izyda była opiekunką ludzi. Przedstawiano ją jako kobietę z tarczą słoneczną między krowimi rogami, w dłoniach miała berło lub znak życia ANCH. Żona (i siostra) Ozyrysa i matka Horusa, z którym często przedstawiana jest na rękach.

Kulty Izydy dotarł poza Egipt: Sumerowie i Babilończycy czcili ją jako boginię Isztar, w **Palestynie i Syrii jako Anat i Astre. W mitologii greckiej to Demeter Artemida, Nemezis, Persefona lub Afrodyta. Celtowie i Skandynawowie czcili ją jako Izoldę.

3.5. Bogowie egipscy - Set

Syn Nut i Geba, bóg burzy i pustyni. Brat, a jednocześnie wróg Ozyrysa, którego okrutnie zabił. Prowadził wojnę o władzę w Egipcie z Horusem, przynosił zło.

Jego wizerunek przedstawiano jako niezidentyfikowane zwierzę.

3.6. Bogowie egipscy - Anubis

Anubis był bogiem zmarłych. Jego zwierzęciem był czarny pies. Bóg ten pomagał w zaświatach Ozyrysowi, gdzie prześwietlał ludzkie myśli. Związany był z mumifikacją zwłok, był jednym z władców podziemia.

4. Inni bogowie egipscy

Wśród innych bogów egipskich znajdowali się m.in.:

• Amon;
• Apopis;
• Babi;
• Geb;
• Heket;
• Chonsu;
• Mechit;
• Nechbet;
• Neftyda;
• Nut;
• Onubis;
• Ptah;
• Sobek;
• Szu;
• Tefnut.