Szok termiczny - przyczyny, objawy, pierwsza pomoc
Szok termiczny to reakcja organizmu na nagłą zmianę temperatury. Jest stanem zagrożenia zdrowia i życia, zwykle występuje po kontakcie rozgrzanego ciała z zimną wodą. Skutki wstrząsu mogą być poważne, łącznie z zaburzeniami oddychania i krążenia. Co to jest szok termiczny? Jakie są objawy szoku termicznego? Jak zapobiegać tej reakcji? W jaki sposób reagować, gdy się pojawi? Jak przebiega szok termiczny u dzieci?
1. Szok termiczny - co to jest?
Szok termiczny, wstrząs (ang. cold shock response) to konsekwencja nagłego upośledzenia mechanizmów regulujących temperaturę organizmu człowieka.
Do szoku termicznego dochodzi w momencie reakcji rozgrzanego ciała z zimnym środowiskiem, najczęściej z zimną wodą. Jak można się domyślić, najwięcej przypadków szoku termicznego pojawia się latem.
Jest to najczęstsza przyczyna nagłego zatrzymania krążenia i kłopotów z oddychaniem. Ma miejsce, gdyż pod wpływem ciepła naczynia krwionośne rozszerzają się i wypełniają dużą ilością krwi. Po kontakcie z wodą zimną naczynia te się obkurczają i wypychają tę krew do serca, które ma trudności z gwałtownym pompowaniem tak dużej ilości krwi, przez co może dojść do zatrzymania jego pracy.
Takie działanie sprawia, że pojawiają się problemy z adaptacją układu sercowo-naczyniowego do zaistniałych warunków i w konsekwencji doprowadzić do zatrzymania podstawowych funkcji życiowych.
W rzadkich przypadkach szok ten może prowadzić do śmierci poszkodowanego. Najwięcej przypadków wstrząsu termicznego odnotowywanych jest latem i wiosną. Szok ten może prowadzić także do śmierci wskutek utonięcia.
2. Jakie są przyczyny szoku termicznego?
Przyczyną szoku termicznego jest najczęściej niemożność natychmiastowej adaptacji układu sercowo - naczyniowego do niskiej temperatury wody. Nie jest to jednak jedyna przyczyna. Wstrząs termiczny może wystąpić po:
- wyjściu z sauny;
- intensywnym wysiłku fizycznym;
- po solarium.
Dodatkowo do wystąpienia szoku termicznego mogą się przyczynić następujące czynniki:
- przemęczenie;
- odwodnienie;
- zażywanie niektórych leków;
- przewlekłe choroby układu oddechowego i krążenia.
Nagła zmiana temperatury może spowodować zaburzenia rytmu serca, które mogą prowadzić nawet do zgonu.
3. Szok termiczny a klimatyzacja
Warto wspomnieć także o wyjściu z pomieszczenia klimatyzowanego. Jaka jest zależność między szokiem termicznym a klimatyzacją? Wstrząs może wystąpić, jeśli różnica temperatur między pomieszczeniem klimatyzowanym a temperaturą powietrza jest zbyt wysoka.
4. Szok termiczny - objawy
Jakie są objawy szoku termicznego? Wśród symptomów możemy wymienić:
- hiperwentylację;
- przeciążenie serca;
- brak oddechu;
- panikę;
- zaburzenia świadomości, a nawet utrata przytomności;
- zaburzenia czucia;
- zawroty głowy.
Ponadto mogą pojawić się objawy niezwiązane bezpośrednio ze wstrząsem termicznym, które spowodowane są dłuższym przebywaniem w wodzie. Jest to:
- obniżenie temperatury ciała;
- skurcz mięśni.
Objawy te mogą bezpośrednio prowadzić do utonięcia.
5. Szok termiczny u dziecka
Szok termiczny u dzieci wygląda tak, jak w przypadku osób dorosłych. U dzieci pojawiają się takie same objawy, leczenie i pierwsza pomoc również odbywa się w ten sam sposób.
6. Szok termiczny - leczenie
Jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku wystąpienia szoku termicznego? Podstawową czynnością, jaką należy w takiej sytuacji wykonać, jest ustabilizowanie temperatury ciała poszkodowanego, mając na uwadze, aby nie robić tego w gwałtowny sposób.
Natychmiast powinniśmy także powiadomić ratownika, jeśli zdarzenie ma miejsce przy akwenie, a także zawiadomić odpowiednie służby ratunkowe.
Poszkodowanego należy wyciągnąć z wody, ułożyć na twardym podłożu na plecach i zaobserwować, czy reaguje na bodźce. Następnie udrożnić drogi oddechowe oraz sprawdzić, czy poszkodowany oddycha.
Jeśli nie oddycha, powinniśmy przejść do resuscytacji krążeniowo - oddechowej, w oczekiwaniu na pogotowie ratunkowe.
Osobę poszkodowaną po wyjęciu z wody powinniśmy osuszyć, zdjąć jej mokre ubranie oraz okryć kocem termicznym, ręcznikiem plażowym lub po prostu suchymi ubraniami.
7. Jak zapobiegać szokowi termicznemu?
Jak zapobiegać wstrząsom termicznym? Co robić, a czego unikać? Warto pamiętać, aby:
- przebywając nad wodą unikać wskakiwania do wody zimnej lub o nieznanej temperaturze;
- przed wejściem do wody należy każdorazowo poświecić chwilę za zaadoptowanie się do zmiany temperatury, najlepiej zanurzać się powoli i stopniowo;
- nie korzystać z kąpieli słonecznych w godzinach największego upału (11 - 16);
- w czasie gorących dni dobrze jest ograniczyć aktywność na świeżym powietrzu;
- nie pływać po alkoholu;
- nie korzystać z kąpielisk w miejscach niedozwolonych;
- unikać wielogodzinnego wypoczynku na słońcu (przede wszystkim w okolicach południa, bez ochrony parasola lub cienia).
