Szczepionki dla dzieci - znaczenie w rozwoju i zdrowiu maluchów
Szczepienia dla dzieci od wielu lat stosowane są na całym świecie, chroniąc dzieci przed szeregiem groźnych chorób. Jednocześnie wzbudzają mnóstwo kontrowersji, choć obawy rodziców często wynikają z braku wiedzy na ich temat. Czym są szczepionki? Jaka jest ich rola w zachowaniu dobrego zdrowia dzieci? Sprawdź!
1. Czym są szczepionki?
Szczepienia ochronne znane są już od końca XVIII wieku, kiedy to została odkryta szczepionka przeciwko ospie prawdziwej. Zainteresowanie wielu różnych badaczy tą metodą profilaktyki chorób zakaźnych sprawiło, że obecnie dysponujemy szczepionkami przeciwko większości z nich, m.in. przeciwko:
- odrze;
- ospie;
- różyczce;
- wzw typu B;
- śwince.
2. Co zawierają szczepionki dla dzieci?
Szczepionki mają w swoim składzie:
- substancję czynną (antygeny lub informację genetyczną o jego syntezie);
- substancje pomocnicze;
- substancje występujące w ilościach śladowych, będące pozostałościami procesu wytwarzania;
- woda.
Szczegółowe informacje, jaka dokładnie substancja czynna została użyta w danej szczepionce, znajdują się w dołączonej do preparatu ulotce.
3. Dlaczego szczepimy dzieci?
Układ immunologiczny człowieka zapewnia organizmowi ochronę przed drobnoustrojami za pomocą dwóch reakcji, takich jak:
- odporność nieswoista - związana z uniwersalnymi procesami, zachodzącymi niezależnie od rodzaju patogenu;
- odporność swoista - polega na powstawaniu charakterystycznych populacji białych krwinek, które mają zdolność produkcji określonych, skierowanych ku konkretnym antygenom przeciwciał; ten rodzaj odporności wykształca się, gdy komórki układu immunologicznego zetkną się z danymi antygenami wirusowymi lub bakteryjnymi (co można osiągnąć m.in. dzięki szczepieniom).
Odporność swoista wytwarza się wskutek zachorowania na daną jednostkę chorobową, ale także po tym, jak patogen dostanie się do organizmu nieco w inny sposób. Dzięki szczepieniom pacjent nie choruje po ich podaniu, a odporność na dany patogen mimo to wytwarza się.
4. Jak działają szczepionki?
W dużym skrócie można powiedzieć, że stosowanie szczepionek pozwala w kontrolowany sposób doprowadzić do wytworzenia odporności swoistej - reakcji skierowanych przeciwko konkretnym patogenom.
Szczepionki dla dzieci mogą być podawane drogą:
- domięśniową;
- donosową;
- doustną.
Cel jest jednak zawsze jeden: wprowadzenie do organizmu pacjenta osłabionych lub martwych drobnoustrojów bądź jedynie samych tylko ich antygenów. Odporność wytwarza się wtedy, gdy ze składnikami szczepionki spotkają się komórki układu immunologicznego. W takiej sytuacji antygeny są rozpoznawane jako intruzi, których należy zwalczać w postaci reakcji odpornościowej.
W wyniku tej reakcji produkowane są specyficzne przeciwciała: w pierwszej kolejności przeciwciała klasy IgA i IgM, następnie przeciwciała klasy IgG.
Pierwsze dwa z wymienionych znikają w dość krótkim czasie, trzecie zaś w pewnych ilościach pozostają w organizmie człowieka, by później w razie potrzeby mogły zostać wykorzystane przy ponownym zetknięciu się z danym drobnoustrojem.
Poza immunoglobulinami po szczepieniu w organizmie pozostają również specyficzne komórki pamięciowe, które w razie pojawienia się danego patogenu są w stanie szybko go rozpoznać i rozpocząć produkcję przeciwciał koniecznych do jego zwalczania.
5. Jakie szczepionki dla dzieci?
Jakie są rodzaje szczepionek dla dzieci? W podstawowym podziale możemy wyróżnić dwa rodzaje szczepionek:
- szczepionki żywe (znajdują się w nich zdolne do namnażania, jednak pozbawione zdolności do wywoływania choroby drobnoustroje);
- szczepionki inaktywowane (zawierają martwe patogeny, które również nie mają zdolności do wywoływania choroby).
Szczepienia możemy podzielić także ze względu na to, przed jaką ilością chorób mają chronić. Możemy w ten sposób wyróżnić szczepionki:
- monowalentne (zawierające antygeny jednego szczepu jednego patogenu);
- poliwalentne, skojarzone (zawierające antygeny dwóch lub więcej drobnoustrojów).
6. Jakie są korzyści dla rozwoju i zdrowia dzieci ze szczepionek?
Jak szczepionki wpływają na zdrowie dzieci i ich właściwy rozwój? Przede wszystkim:
- pozwalają przygotować organizm z różnymi drobnoustrojami, zanim zdążą zaatakować organizm dziecka;
- zapobiegają groźnymi powikłaniom chorób zakaźnych;
- chronią przed zachorowaniem również inne osoby z otoczenia dziecka;
- dzięki temu, że chronią dzieci przed groźnymi chorobami zakaźnymi, maluchy nie pozostają w domu przez długie tygodnie i nie wyłączają się z życia szkolnego oraz towarzyskiego.
7. Czy szczepienia mogą być groźne?
Szczepienia dla dzieci są bezpieczne. Istnieje oczywiście ryzyko występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych, jednak zdarzają się bardzo rzadko - zgodnie ze statystykami raz na 10 tysięcy szczepień. Dlatego zarówno szczepienia dla noworodka, szczepienia niemowląt, jak i starszych dzieci nie powinny budzić niepokoju, tym bardziej że są naprawdę skuteczne.
Warto dodać również, że niepożądane odczyny poszczepienne w większości przypadków są mniej groźne niż możliwe powikłania chorób zakaźnych, które mogą wystąpić u nieszczepionych dzieci.
8. Ile kosztują szczepionki dla dzieci?
W Polsce obowiązkowe szczepienia dla dzieci są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Szczepionki nieobjęte programem szczepień lub skojarzone są płatne, a ich cena waha się od 100 do 300 zł - ceny tego rodzaju szczepionek są zależne od producenta i rodzaju preparatu.
