Starożytna Grecja - ramy czasowe, najważniejsze daty

Starożytna Grecja była cywilizacją, która powstała w południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na wyspach mórz Jońskiego i Egejskiego, wybrzeżach Azji Mniejszej, a także w innych rejonach Morza Śródziemnego. Nazywana Helladą, uważana za kolebkę cywilizacji zachodniej. Kulturę i sztukę grecką do Europy przekazali Rzymianie. W jakich latach istniała starożytna Grecja? Czym zajmowali się starożytni Grecy? Z czego słynie Hellada i co jeszcze każdy uczeń powinien na jej temat wiedzieć?

1. Ramy czasowe Starożytnej Grecji

Tereny Starożytnej Grecji zasiedlone były od środkowego paleolitu. W epokę brązu weszły około 3000 r. p.n.e. Wskutek migracji ludów Grecja zamieszkana została przez nową ludność indoeuropejską (Greków), ukształtował się także jej stan posiadania, oraz utrwaliły się odrębności poszczególnych grup etnicznych.

Na terenie Starożytnej Grecji w XVII - XII wieku p.n.e. powstała oryginalna kultura mykeńska, nazwana od głównego jej ośrodka - Myken.

W tym samym czasie istniało jednocześnie mnóstwo innych organizmów państwowych, takich jak Pylos, Orchomenos, Tyryns. Władcy tych ośrodków zamieszkiwali obronne cytadele, z których rządziły swoim terytorium.

Zobacz film: "Cyfrowe drogowskazy ze Stacją Galaxy i Samsung: część 2"

O upadku świata mykeńskiego możemy przeczytać w Iliadzie i Odysei - królestwa te upadły na przełomie XIII i XII wieku p.n.e. wskutek najazdu Dorów. Zniszczenia dokonane przez najeźdźców doprowadziły do wieków tzw. ciemnych (XII - VIII p.n.e.), gdy załamał się rozwój dotychczasowej kultury.

Tradycje mykeńskie przetrwały głównie na Cyprze i w Attyce, które przodowały w ośrodkach I tysiąclecia. Doszło wtedy do kolonizacji wybrzeży Azji Mniejszej przez Greków, a przełom miał miejsce w latach 800 - 500 p.n.e., w okresie archaicznym.

W tym czasie powstał m.in. alfabet grecki, a także napisane zostały pierwsze dzieła literackie (początkowo śpiewane, następnie spisane, np. dzieła Homera). Ukształtowały się typowe dla Grecji miasta - państwa (polis), które rozumiano jako wspólnota ludzi mieszkających na jednym terenie.

Po zastoju w VII - VI w p.n.e miała miejsce wędrówka ludów, nazywana "Wielką Kolonizacją", do której doszło wskutek ubóstwa - brakowało dobrej ziemi oraz surowców, a także ze względów politycznych (np. konieczność opuszczenia swojej ojczyzny po porażce w walce).

Nowo zdobyte ziemie były niezwykle żyzne, co pozwalało na rozwój rolnictwa. Nowe miasta szybko się bogaciły, życie gospodarcze i kulturalne zaś płynęło tu szybciej niż w innych obszarach Grecji.

Po latach kryzysów, migracji i podbojów obcych państw Grecja w I wieku p.n.e. przestała być podmiotem politycznym, a o jej losach zadecydował Rzym, w 146 roku p.n.e. podporządkowując ją sobie, w 27 roku p.n.e. czyniąc z niej odrębną prowincję.

Kultura grecka przejęta przez Rzymian stała się podwaliną współczesnej europejskiej kultury.

2. Starożytna Grecja - najważniejsze daty

• ok. 1450 r. p.n.e. – upadek kultury minojskiej na Krecie;
• ok. 1200-1184 p.n.e. – wojna trojańska;
• 776 r. p.n.e. - zorganizowanie pierwszych Igrzysk Olimpijskich;
• VIII - VI w. p.n.e. – wielka kolonizacja grecka w basenie Morza Śródziemnego i Czarnego;
• 621 r. p.n.e. – kodyfikacja prawa w Atenach przez Drakona;
• 594 r. p.n.e. – prawa Solona;
• 561–527 r. p.n.e. – rządy tyrana Pizystrata w Atenach;
• 508/507 r. p.n.e. – prawodawstwo Klejstenesa „ojca” demokracji ateńskiej;
• 490 r. p.n.e. – zwycięstwo wojsk greckich pod wodzą Miltiadesa pod Maratonem w bitwie z Persami dowodzonymi przez Datysa i Artafernesa;
• 17-19 sierpnia 480 r. p.n.e. – klęska 300 Spartan pod wodzą Leonidasa pod Termopilami w bitwie z Persami pod dowództwem króla Kserksesa;
• 28 września 480 r. p.n.e. – zwycięstwo floty greckiej pod dowództwem Temistoklesa w bitwie pod Salaminą w Zatoce Sarońskiej;
• 479 r. p.n.e. – bitwa pod Platejami, zwycięstwo Pauzaniasza w bitwie z Persami;
• ok. 478 r. p.n.e. – utworzenie Związeku Morskiego z inicjatywy Ateńczyków w celu kontynuowania walki z Persami;
• 431 - 404 p.n.e. – wojna peloponeska; rywalizacja Aten i Sparty o władzę;
• 399 r. p.n.e. – śmierć Sokratesa;
• 395 - 387 p.n.e. – wojna koryncka; Ateny, Teby i Korynt zawarły sojusz przeciwko hegemonii Sparty;
• 387 r. p.n.e. – 529 r. n.e. – działalność Akademii platońskiej;
• 338 r. p.n.e. – wojska Filipa II zwyciężyły pod Cheroneą wojska ateńsko-tebańskie; koniec niepodległej Grecji;
• 336 - 323 p.n.e. – rządy Aleksandra Wielkiego (Macedońskiego);
• 334 r. p.n.e. – zwycięstwo Aleksandra Wielkiego nad rzeką Granik w starciu z Persami;
• 333 r. p.n.e. – zwycięstwo Aleksandra Wielkiego pod Issos w starciu z wojskami perskimi Dariusza III;
• 331 r. p.n.e. – bitwa pod Gaugamelą – pokonanie wojsk perskich Dariusza III przez Aleksandra Wielkiego;
• 323 p.n.e. – śmierć Aleksandra Wielkiego, rozpad imperium;
• 31 r. p.n.e. – upadek ostatniego państwa hellenistycznego Egiptu; koniec kultury hellenistycznej.

3. Twórcy kultury w Starożytnej Grecji

Kulturę Starożytnej Grecji tworzyli m.in.:

• Homer - twórca trylogii;
• Hezjod - poemat Teogonia;
• Herodot - historiografia;
• Tales z Miletu;
• Sokrates;
• Platon;
• Arystoteles;
• Fidiasz.