W jaki sposób dziecko mieszkające w Polsce może uzyskać alimenty od rodzica przebywającego za granicą?

Orzekanie o alimentach odbywa się w odpowiednim sądzie rodzinnym, czyli tym znajdującym się w rejonie zamieszkania dziecka. Sprawy takie rozpatruje się stosując polskie prawo.

Jeśli dziecko jest małoletnie, w procesie ma reprezentanta, którym jest zwykle drugi rodzic, a czasem opiekun prawny. Dziecko pełnoletnie może działać w procesie samodzielnie (jeśli ma pełną zdolność do czynności prawnych).

Procedura wygląda tak, że dziecko składa w sądzie pozew z załącznikami (m.in. akt urodzenia, rachunki, faktury, tabela wydatków), spełniający wymagania przewidziane przez polskie prawo i oczekuje na wyznaczenie rozprawy. Za pozew nie trzeba płacić żadnych opłat sądowych.

Składający powinien w pozwie wskazać znany mu adres pobytu rodzica za granicą. Aby go ustalić, warto skorzystać z pomocy jego rodziny, znajomych, internetu. Pozwany, któremu doręczono pozew i wezwania na rozprawy, może czynnie brać udział w procesie - stawiać się na rozprawach, pisać pisma, składać wnioski dowodowe. Zdarza się jednak, że rodzic odbiera wezwania i zawiadomienia, ale zachowuje się biernie. To działa na jego niekorzyść, gdyż sąd może wydać wtedy wyrok zaoczny zasądzający alimenty i obciążający go kosztami procesu.

Jeśli dziecko nie zna adresu pobytu rodzica i nie jest w stanie go ustalić, może już w pozwie złożyć wniosek o ustanowienie przez sąd kuratora dla osoby, której miejsce pobytu nie jest znane. Wtedy kurator będzie reprezentował interesy pozwanego w procesie.

Aby wyegzekwować alimenty od rodzica mieszkającego za granicą (dłużnika), konieczne jest uzyskanie w Polsce prawomocnego wyroku. Gdy to się stanie, uruchamiana jest procedura zmierzająca do ich egzekucji - dzieje się to na wniosek uprawnionego do alimentów (wierzyciela).

Sposób egzekucji zależy od tego, w jakim kraju mieszka dłużnik. Gdy jest to państwo należące do Unii Europejskiej, egzekucja odbywa się w trybie rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18.12.2008 roku (w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych).

W sytuacji, gdy dłużnik mieszka w kraju spoza UE, stosuje się Konwencję nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z 20 czerwca 1956 roku.Szczególne zasady dotyczą jednak alimentów od dłużników zamieszkałych w USA i Kanadzie.

Są też takie kraje, w których istnieje możliwość egzekucji alimentów na podstawie umów dwustronnych (m.in. Algieria, Ukraina, Tunezja, Federacja Rosyjska).

Wniosek dotyczący dochodzenia roszczeń alimentacyjnych za granicą wierzyciel kieruje do Sądu Okręgowego właściwego dla swego miejsca zamieszkania, dołączając do niego wymagane dokumenty. Ich wykaz i niezbędne wzory oraz wszelkie wskazówki dotyczące szczegółowej procedury znaleźć można na stronach sądów okręgowych w całej Polsce.

Tekst autorstwa Kancelarii radcy prawnego Dorota Kupper