Podmiot. Jaka to część zdania, czym jest zdanie bezpodmiotowe?

Podmiot to obok orzeczenia najważniejsza część zdania. Nazywa wykonawcę czynności, którą wyraża orzeczenie. Jego znajomość wymagana jest zarówno na egzaminie ósmoklasisty, jak i na maturze. Jak szybko znaleźć podmiot w zdaniu? Czym najczęściej jest wyrażony? Jakie są rodzaje podmiotu? Uporządkuj swoją wiedzę na temat tej części zdania.

1. Co to jest podmiot?

Podmiot to nadrzędna część zdania. Razem z orzeczeniem tworzy związek główny. Podmiot wskazuje element, o którym mówi się w zdaniu. Zwykle wyrażamy go rzeczownikiem występującym w mianowniku, choć nie jest to jedyna możliwość.

W stronie czynnej wskazuje wykonawcę czynności, którą wyraża orzeczenie, obiekt podlegający procesowi wyrażonemu orzeczeniem lub też znajdujący się w stanie, które wyraża orzeczenie.

Zobacz film: "Dlaczego dziewczynki mają lepsze oceny w szkole?"

Przykładem podmiotu w stronie czynnej jest m.in.:

• Ewa je ogórka - Ewa jest podmiotem, oznacza osobę wykonującą daną czynność;
• Iza rośnie - Iza jest podmiotem, oznacza obiekt, który podlega procesowi wzrostu;
• Stefan śpi - Stefan jest podmiotem, oznacza obiekt, który obecnie śpi.

Podmiot w stronie biernej oznacza obiekt, wobec którego czynność jest wykonywana.

Przykładem podmiotu w stronie biernej jest następujące zdanie:

• Ogórek został zjedzony przez Ewę.

Podmiotem w tym zdaniu jest ogórek, Ewa to wykonawca czynności.

2. Jaką częścią mowy wyrażamy podmiot?

Podmiot w języku polskim zwykle jest wyrażony:

• rzeczownikiem;
• zaimkiem rzeczownym;

Jego rolę może pełnić także:

• przymiotnik;
• liczebnik główny;
• liczebnik porządkowy;
• zaimek przymiotny;
• imiesłów przymiotnikowy;
• bezokolicznik (w znaczeniu rzeczownikowym).

Rolę podmiotu pełnić może dowolne wyrażenie, czy też znak, traktowany w tym przypadku jak przedmiot, któremu przypisujemy dane właściwości. Taki podmiot zwykle ujmujemy w cudzysłów.

3. Rodzaje podmiotów

W języku polskim wyróżniamy następujące typy podmiotów:

• podmiot gramatyczny (wyrażony w mianowniku, odpowiada na pytania: kto? co?), np. Mirek pojechał do sklepu;
• podmiot domyślny (nie możemy go wskazać bezpośrednio w zdaniu, domyślamy się go z formy orzeczenia), np. Pójdę do klubu;
• podmiot logiczny (wyrażony w dopełniaczu, odpowiada na pytania: kogo? czego?), np. Nie ma róży bez kolców;
• podmiot szeregowy (oznacza kilku wykonawców czynności), np. Kasia, Ania i Marysia grały w piłkę.

4. Co to jest zdanie bezpodmiotowe?

W języku polskim możemy się spotkać ze zdaniami, które nie zawierają podmiotu. Nazywamy je zdaniami bezpodmiotowymi. Zazwyczaj zawierają orzeczenia w funkcjonujące w formach bezosobowych, zakończone na -to, -no lub wyrazami takimi jak "mówi się", "wydaje się" itp.

Przykłady takich zdań to np.:

• Wydaje się to niemądre.
• Zaznaczono werset w książce.
• Zanosi się na słoneczną pogodę.

5. Jak łatwo odnaleźć podmiot w zdaniu?

Jeśli chcemy w łatwy sposób odnaleźć w zdaniu podmiot, w pierwszej kolejności powinniśmy poszukać w nim orzeczenia. Następnie powinniśmy zadać sobie pytanie, kto wykonuje daną czynność.

Oto kilka przykładów:

1. Moja siostra otrzymała medal.

Orzeczeniem będzie czasownik "otrzymała". Gdy zadamy sobie pytanie, kto wykonał czynność z orzeczenia, otrzymamy odpowiedź: siostra, która będzie w tym zdaniu podmiotem.

1. Iza została namówiona przez Stefana.

Orzeczenie w tym zdaniu to "została namówiona". Zadając pytanie, kto wykonał czynność z orzeczenia, otrzymamy odpowiedź: Iza i to ona jest w tym zdaniu podmiotem.

1. Karmnik służy okolicznym wróblom.

Orzeczenie w tym zdaniu to "służy". Gdy zadamy pytanie, kto lub co wykonało czynność, otrzymamy odpowiedź: karmnik, który jest podmiotem w tym zdaniu.