Palec i główka..- kiedy brać poważnie ból dziecka?

Ból głowy u dziecka prawie zawsze budzi niepokój rodziców. Choć mało kto ma odwagę mówić o tym głośno, dorosłych najbardziej przeraża ryzyko, że przyczyną tych dolegliwości może być guz mózgu lub zaawansowane zmiany wewnątrzczaszkowe.

Mimo tych obaw, najczęstszą przyczyną bólu jest migrena lub napięcia różnego pochodzenia. Znacznie rzadziej inne poważne schorzenia.

Zdaniem neurologów, lekarz pierwszego kontaktu, przeprowadzając wywiad na temat charakteru bólu głowy u dziecka, jest w stanie bardzo szybko ocenić, czy dolegliwości mają charakter migrenowy, infekcyjny, są skutkiem przyjmowania określonych leków czy też rzeczywiście sygnalizują poważny problem neurologiczny lub onkologiczny. Choć poniżej przedstawiam większość z pytań, na które odpowiedzi dają jasność, z jakim typem bólu mamy do czynienia, to tylko lekarz jest w stanie zinterpretować je w taki sposób, aby określić czy zgłaszany ból jest groźny czy niegroźny dla życia i zdrowia dziecka.

Podstawowe pytania dotyczące bólu głowy, jakie prawdopodobnie zada lekarz pierwszego kontaktu diagnozując ból głowy:

Zobacz film: "Jak przetrwać atak migreny?"

1. W jaki sposób i kiedy rozpoczął się ból głowy?
2. Jak możesz określić ból głowy?
   • ból głowy o nagłym początku,
   • ból, który zdarza się co jakiś czas,
   • codzienny ból głowy,
   • trwający cały czas, stopniowo nasilający się ból,
   • ból mieszany (więcej niż jeden rodzaj bólu głowy).
3. Jak często występuje ból głowy i jak długo trwa?
4. Co przynosi ulgę lub nasila ból?
5. Czy ból głowy pojawia się w jakichś szczególnych okolicznościach (pod wpływem zapachu, wysiłku) lub w jakimś konkretnym czasie albo po zjedzeniu konkretnej rzeczy?
6. Czy chorujesz na jakieś inne choroby (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę)?
7. Czy przyjmujesz jakiekolwiek leki (na ból głowy lub inne dolegliwości)?
8. Czy pojawienie się bólu głowy wiązało się z jakimś urazem głowy?
9. Czy kiedykolwiek wystąpił napad padaczkowy lub drgawki?
10. Czy miałeś ostatnio problemy z równowagą, z chodzeniem, ostrością widzenia, mówieniem lub koncentracją?
11. Czy kiedykolwiek ból głowy pojawił się w środku nocy lub tuż po przebudzeniu? Czy zdarzają się wymioty w nocy lub rano?
12. Czy występują objawy ostrzegawcze lub czy jesteś w stanie powiedzieć, że głowa zaraz zacznie boleć?
13. Gdzie zlokalizowany jest ból?
14. Jak długo trwa ból głowy?
15. Czy bólowi głowy towarzyszą inne objawy: nudności, wymioty, zawroty głowy, drętwienie, osłabienie, inne?
16. Czy w trakcie lub po ustąpieniu bólu głowy skóra głowy lub twarz jest nadwrażliwa na dotyk?

Na podstawie takiego wywiadu lekarz ustala, z jakim typem bólu głowy ma do czynienia. Wyróżniamy bowiem pięć typów bólu głowy.

1. Epizod bólu głowy o ostrym początku;
2. Ostry, nawracający ból głowy z okresami bez bólu;
3. Przewlekły, nasilający się ból głowy o postępującym przebiegu;
4. Niepostępujący, codzienny lub prawie codzienny ból głowy;
5. Mieszany wzorzec codziennego bólu głowy, na który nakładają się bardziej nasilone napady.

Z medycznego punktu widzenia najbardziej niepokojący jest typ 1 i 3. W przypadku, gdy dziecku ból stopniowo nasila się, wybudza je ze snu, nie pozwala na wykonywanie żadnych czynności, zaleca się wykonanie badania MR (rezonans magnetyczny) lub TK (tomografia komputerowa). Podobnie w sytuacji, gdy dziecko nagle bardzo mocno zaczyna boleć głowa. Może to być bowiem związane z tzw. incydentem naczyniowym, z których najgroźniejsze jest pęknięcie tętniaka powodujące krwotok podpajęczynówkowy.

Najmniej niepokojący jest taki ból głowy, który trwa np. kilka godzin, powoduje mdłości i tzw. światłowstręt (jest to prawdopodobnie ból migrenowy) oraz ból pojawiający się od wielu tygodni a nawet miesięcy na dwie czy trzy tygodniu w ciągu dnia – co sugeruje tzw. bóle napięciowe (wynikające ze stresu, różnych lęków i przeżyć). Bardzo ważnym czynnikiem powodującym u dzieci ból głowy, a często pomijanym w wywiadzie lekarskim jest fakt przyjmowania określonych leków. Dolegliwości może wywołać przyjmowanie antybiotyków, leków na alergię, rozszerzających oskrzela czy długotrwałe stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych(np. ibuprofenu czy paracetamolu). Podobnie, rzadko szuka się pokarmów, które wyzwalają migrenowy ból głowy, a często są nimi czekolada, określony typ mięsa, sery żółte, czy warzywa o intensywnym smaku (cebula, czosnek, rzodkiew). Są jednak objawy związane z bólem głowy, które powinny zaalarmować zarówno rodziców jak i lekarza:

• ból głowy u dziecka poniżej do 3 roku życia; • występowanie bólu wcześnie rano lub budzenie się z bólem głowy albo z wymiotami; • nasilenie bólu głowy w trakcie wysiłku fizycznego; • nagły początek bólu; • stale narastający ból głowy; • występowanie razem z bólem zmian na skórze – plam, odbarwień itp.

W takiej sytuacji konieczne są bardziej szczegółowe badania, które umożliwią postawienie diagnozy.