Otyłość dzieci w Polsce – alarmujące dane. Jak walczyć z tym problemem?
Liczba otyłych dzieci i nastolatków zatrważająco rośnie. W 1974 roku było to 11 milionów osób na świecie, a w 2016 roku już 124 miliony! Sytuacja pogarsza się także w Polsce.
Dane opublikowane przez Instytut Żywności i Żywienia nie nastrajają optymistycznie. Jak zatem radzić sobie z tą epidemią XXI wieku? Potrzebne są kompleksowe, wspólne działania. W tym niezbędne są akcje edukacyjne na temat prawidłowego – i przede wszystkim zdrowego – żywienia. Wiele też możemy zrobić na co dzień.
1. Otyłość – choroba XXI wieku
Już w 1974 roku Światowa Organizacja Zdrowia zakwalifikowała otyłość do chorób cywilizacyjnych. Pojawiły się też prognozy, że problem będzie narastał – i niestety okazały się prawdziwe. Dziś dotyczy już sporej grupy dzieci oraz młodzieży. To o tyle alarmujące, że zarówno otyłość, jak i nadwaga w młodym wieku rzadko "znikają" w dorosłości, a wywołują mnóstwo groźnych chorób.
Twarde dane przynoszą niepokojące informacje. Jak wspomniano wyżej, w ciągu niewiele ponad 40 lat liczba otyłych dzieci (powyżej 5. roku życia) oraz młodzieży na całym świecie wzrosła z 11 do 124 milionów, czyli ponad 11-krotnie. Oprócz tego w 2016 roku 213 milionów cierpiało na nadwagę. Bez odpowiednich działań w 2030 roku otyła będzie połowa (!) Europejczyków, a młodsze pokolenia będą żyć krócej niż ich rodzice. Alarmujący jest też wskaźnik otyłości wśród dzieci poniżej 5. roku życia. Według Światowej Organizacji Zdrowia do 2025 roku może być ich aż 70 milionów.
2. Otyłość na świecie i w Polsce
Najwięcej osób w młodym wieku z nadmierną masą ciała występuje w Stanach Zjednoczonych. Jeśli chodzi o Stary Kontynent, problem jest najpoważniejszy w Europie Południowej i Zachodniej. Największy wzrost liczby otyłych dzieci i nastolatków dotyczy zaś takich regionów świata jak Azja Wschodnia, Bliski Wschód i Afryka Północna.
A jak sytuacja wygląda w Polsce? Niewesoło. Pod względem otyłości oraz nadwagi wśród dorosłych zajmujemy 5. (!) miejsce na świecie. Dorośli nie dają dobrego przykładu dzieciom, skoro problem zbędnych kilogramów (BMI powyżej 25) dotyczy około 64 proc. mężczyzn i 49 proc. kobiet.
3. Otyłość dzieci w Polsce – najnowsze dane
Zachowania zdrowotne młodzieży w wieku 11–15 lat sprawdzane są w międzynarodowym badaniu HSBC. Edycja z 2018 roku przynosi nie najlepsze dane. Nadmierna masa ciała, a więc otyłość i nadwaga, występuje aż u 29,7 proc. chłopców i 14,3 proc. dziewcząt (zgodnie z kryteriami Światowej Organizacji Zdrowia). Oznacza to wzrost średniej wartości w porównaniu z poprzednią edycją (2014 rok) z 19,9 proc. do 21,7 proc. (w podziale na płci pogorszenie dotyczy zwłaszcza chłopców). Z otyłością i nadwagą najczęściej zmagają się 13-latkowie obojga płci.
Oprócz tego, jak szacuje Instytut Żywności i Żywienia na podstawie dostępnych danych, problem nadwagi i otyłości w Polsce dotyczy:
- 10 proc. małych dzieci (1–3 lata);
- 30 proc. dzieci w wieku wczesnoszkolnym;
- 22 proc. młodzieży do 15. roku życia.
Można więc powiedzieć, że co piąte polskie dziecko cierpi na otyłość lub nadwagę. A to już ma poważne konsekwencje zdrowotne oraz społeczne.
4. Dlaczego sytuacja jest groźna?
Nadmierne kilogramy, zwłaszcza otyłość, sprzyjają rozwojowi groźnych chorób takich jak:
- cukrzyca typu 2;
- choroby układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżyca, udar, nadciśnienie tętnicze);
- nowotwory (m.in. jelita grubego, sutka, gruczołu krokowego);
- zaburzenia hormonalne i metaboliczne,
- zmiany zwyrodnieniowe układu kostno-stawowego;
- bezdech senny.
Wszystko to prowadzi do pogorszenia jakości życia oraz skrócenia jego długości, a także negatywnie rzutuje na funkcjonowanie w społeczeństwie. Ponadto istnieje duże prawdopodobieństwo, że dzieci i młodzież z otyłością będą się zmagać z tym problemem także w życiu dorosłym.
5. Skąd nadmierne kilogramy u dzieci i młodzieży?
Największym winowajcą jest jadłospis, w którym pojawia się za wiele tłuszczów zwierzęcych, cukrów prostych i soli, a za mało warzyw czy produktów pełnoziarnistych. W przypadku dzieci kłopotliwe są zwłaszcza słodkie i słone przekąski, które – jak szacuje IŻŻ – spożywa nawet 99 proc. dzieci w wieku przedszkolnym.
Do wszystkiego dochodzi brak aktywności fizycznej. Tu również warto powołać się na wyliczenia Instytutu. Tylko 30 proc. dzieci i 10 proc. dorosłych uprawia sport na tyle, by zaspokoić potrzeby fizjologiczne organizmu.
Producenci oraz sieci detaliczne również zauważają te niepokojące statystyki i podwyższają jakość oferowanych produktów. Lidl Polska w ramach swoich zobowiązań chce do 2025 roku obniżyć o 20 proc. ilość dodanych cukrów do artykułów marek własnych.
Wśród produktów, których skład został opracowany przez Lidl Polska tak, by spełniać nowe założenia w przypadku cukru są m.in. płatki śniadaniowe, jogurty i napoje jogurtowe, desery, lody, słodkie wypieki, słodkie kremy do smarowania, sosy (ketchup itp.) i dania gotowe. Przykłady mówią same za siebie: Ketchup Junior (Kania) zawiera teraz 25 proc. mniej soli i cukru, a jogurt Moje Duo z bananem i płatkami czekoladowymi ma obniżoną zawartość cukru o prawie 17 proc. Co więcej produkty te zachowują wysokie walory smakowe.
6. Jak walczyć z otyłością wśród dzieci?
Przede wszystkim należy uświadomić sobie rolę zdrowego żywienia oraz sportu w życiu codziennym. Ważne są więc wszelkie akcje edukacyjne, które naświetlają problem i docierają do szerokiego grona odbiorców.
Takie działania przygotowała np. marka Lidl, która wspólnie z Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej (Instytutem Żywności i Żywienia) zajmuje się popularyzacją publikowanej corocznie Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. To o tyle ważne, że pierwsze błędy popełniamy już podczas zakupów żywnościowych.
Jak więc zminimalizować problem otyłości i nadwagi wśród najmłodszych oraz skutecznie z nim walczyć? Oto przykładowe rekomendacje IŻŻ:
1.Bądź wzorem do naśladowania dla najmłodszych. Uprawiaj sport i kieruj się zasadami zdrowego odżywiania.
2.Zadbaj o różnorodność posiłków dla dzieci – niech śmiało poznają nowe smaki. Jeśli masz pewność, że nie przepadają za jakimś warzywem, istnieje sporo zamienników.
3.Jednocześnie bądź cierpliwy – czasami dziecku coś zasmakuje dopiero wtedy, gdy spróbuje tego kilka razy.
4.Rób zakupy wspólnie z dzieckiem. Niech samo wybiera owoce oraz warzywa, by znaleźć coś dla siebie.
5.Edukuj dziecko podczas zakupów. Tłumacz, jak ważne są informacje o niskiej zawartości soli czy cukru.
6.Zastępuj sól przyprawami. A najlepiej zaproś dziecko do wspólnego gotowanie, by samo odkryło rolę oraz bogactwo smaków przypraw.
7.Nie stawiaj solniczki na stole – zastąp ją ulubionymi, zdrowymi daniami dziecka. 8.Jedz wspólnie z dzieckiem – w ten sposób dasz mu dobry przykład.
9.Zadbaj o estetyczny, zachęcający wygląd posiłków. Najwięcej kolorów i form możesz wprowadzić za pomocą owoców i warzyw, a to pobudzi apetyt dziecka.
10.Nie przechowuj słodyczy w domu. Staraj się zastępować je warzywnymi oraz owocowymi przekąskami.
11.Uprawiaj sport wspólnie z dzieckiem. Zachęcaj je do aktywności na świeżym powietrzu, a najlepiej dawaj też dobry przykład w tym zakresie.
12.Często rozmawiaj z dzieckiem – o roli sportu, dobrych nawyków żywieniowych, zagrożeń związanych z brakiem aktywności fizycznej oraz niezdrową dietą.
Partnerem artykułu jest Lidl Polska