Liście jesienią. Dlaczego zmieniają kolor?
Liście jesienią zachwycają feerią barw – od żółtej, pomarańczowej, purpurowej, czerwonej po brązową. Ale czy wiesz, dlaczego liście spadają z drzew jesienią, a wcześniej zmieniają kolor?
1. Liście jesienią: kiedy liście zmieniają kolor?
Świat przyrody jest fascynujący. Każda pora roku ma swoją charakterystyczną aurę, która ma wpływ na to, jak będą zachowywać się rośliny. Szczególnie widoczne jest to jesienią, kiedy zmieniają kolory liści.
Żółte stają się takie gatunki jak brzoza, miłorząb dwuklapowy, osika, robinia akacjowa czy morwa, z kolei barwę ciemno-żółtą i pomarańczową mają jesienne liście buka i klonu zwyczajnego. Liście dębu czerwonego, klonu cukrowego czy jesionu amerykańskiego jesienią przybierają kolor pomarańczowo-czerwony, czerwony lub purpurowy.
– Dzieje się tak na skutek syntezy barwników antocyjanowych i ich akumulacji w soku komórkowym. Występowanie tych barwników jest charakterystyczne dla konkretnego gatunku drzewa, ale jest również zależne od warunków zewnętrznych – mówi prof. dr hab. Hanna Bandurska z Katedry Fizjologii Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. I dodaje:
– Istotnym czynnikiem jest światło, które stymuluje ich syntezę. Najwięcej tych barwników zawierają liście wystawione na działanie światła, np. znajdujące się w górnych partiach korony drzew. Liście mniej naświetlone są żółte z lekkim odcieniem czerwieni. Akumulacji barwników antocyjanowych sprzyjają ciepłe, słoneczne i suche dni jesienne oraz zimne noce.
Na liściach niektórych gatunków przebarwienia można zauważyć już u schyłku lata, w sierpniu i we wrześniu.
2. Dlaczego jesienią liście stają się żółte i czerwone?
Kolory liści jesiennych to efekt kontrolowanych przemian biochemicznych. Zanika barwa zielona, bo rozpadowi ulega chlorofil, barwnik niezbędny w procesie fotosyntezy. Na plan pierwszy wysuwają się wówczas barwniki żółte i pomarańczowe (karotenoidy), które w liściach są obecne cały czas, jednak wcześniej maskuje je wspomniany chlorofil. To one zaczynają dominować jesienią i to dzięki nim możemy podziwiać piękne kolory jesiennych liści.
3. Dlaczego liście spadają z drzew jesienią?
Wiesz już, dlaczego liście zmieniają kolor, a dlaczego spadają? To etap powtarzającego się corocznie cyklu rozwojowego roślin drzewiastych (drzewa iglaste zimą pozostają zielone), kiedy to przygotowują się do zimy. Nazywa się go jesiennym starzeniem liści.
– Nie jest to jednak zwykły proces starzenia polegający na degradacji tkanek. Ten proces przebiega w określonym celu – tłumaczy prof. dr hab. Hanna Bandurska.
– Celem tym jest odzyskiwanie i magazynowanie substancji odżywczych. W tym czasie zmienia się metabolizm liści. Liść nadal jest dostawcą substancji odżywczych powstałych podczas fotosyntezy, ale także tych, które powstają w efekcie degradacji własnych cząsteczek budulcowych na skutek starzenia – tłumaczy naukowczyni.
Trzeba pamiętać, że liście są dla drzewa bardzo cenne: zawierają sole mineralne i pierwiastki (takie jak azot, fosfor czy siarka). Jeszcze zanim opadną są transportowane do pnia, gałęzi oraz korzeni i stanowią zapasy, które będą wykorzystane w kolejnym roku po przejściu zimy. To one też sprawiają, że drzewa staja się bardziej odporne na mróz (powodują m.in. obniżenie punktu zamarzania soku komórkowego).
