Leki kategorii B - co to za leki i czy można stosować je w ciąży?

Kategoria B leków to leki, których działanie szkodliwe na zwierzęta, nie zostało potwierdzone w badaniach klinicznych u kobiet ciężarnych. Wyróżnia się tu szereg leków stosowanych w leczeniu różnych schorzeń. Nie wszystkie leki kategorii B zaliczane są do tej grupy w całym okresie ciąży. Część z nich może mieć dużo bardziej toksyczny wpływ na płód w III trymestrze, dlatego też, w zależności od okresu ciąży, przypisywane są do różnych kategorii leków.

1. Co to jest kategoria B leków?

Amerykańska Agencja Leków i Żywności (FDA) podzieliła wszystkie leki dostępne na rynkach farmaceutycznych na pięć kategorii, ze względu na ich bezpieczeństwo stosowania oraz czynniki ryzyka dla rozwoju płodu. Podział ten został zatwierdzony przez wiele krajów Europy i Świata, także przez Polskę. Przynależność danego leku do każdej z grupy weryfikowana jest co pewien czas, w związku z dostępnością coraz to dokładniejszych metod badań.

Kategoria B leków to farmaceutyki, które podawane zwierzętom nie wykazały zagrożenia dla płodu lub pojawiły się działania niepożądane, ale nie zostały one potwierdzone w badaniach u kobiet ciężarnych, zarówno w I trymestrze, jak i w późniejszym okresie ciąży. Leki takie przepisywane są tylko ze zlecenia lekarza w poszczególnych przypadkach. Nie zaleca się samowolnego ich przyjmowania przez kobiety ciężarne.

2. Jakie leki należą do kategorii B?

Leków należących do kategorii B jest sporo. Niektóre z nich, w zależności od okresu ciąży, mogą przynależeć do innych kategorii leków. Wraz z rozwojem płodu zmienia się bowiem reakcja płodu na poszczególne leki.

Zobacz film: "Prawidłowy przyrost masy ciała w ciąży"

Leki kategorii B to m.in.:

• leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne – paracetamol, ibuprofen, ketoprofen, naproksen. Wszystkie te leki należą do kategorii B w I i II trymestrze ciąży, natomiast jedynie paracetamol pozostaje w tej grupie w III trymestrze ciąży. Pozostałe leki w ostatnim trymestrze ciąży zalicza się już do kategorii D leków;
• opioidowe leki przeciwbólowe – morfina i jej pochodne w małych dawkach; stosowanie ich w dużych dawkach wywołuje działanie teratogenne u zwierząt, dlatego też duże dawki morfiny zalicza się do kategorii D;
• leki przeciwalergiczne, leki antyhistaminowe – cetyryzyna i loratadyna; niestety, dostępnych jest mało badań dotyczących tych leków, dlatego też zaleca się ich zastosowanie tylko w uzasadnionych przypadkach;
• antybiotyki – penicyliny i cefalosporyny, ale karbenicylina, tikarcylina oraz ureidopenicyliny wykazują działanie mielo-, hepato- i nefrotoksyczne, dlatego też ich podanie ogranicza się do przypadków zagrażających życiu; niektóre cefalosporyny, jak cefadroksyl, cefaleksyna, cefoksytyna, cefotaksym, ceftazidime, przeciwwskazane są w I trymestrze ciąży; wśród makrolidów do kategorii B zalicza się erytromycynę i azytromycynę, ale estolat erytromycyny jest przeciwwskazany w ciąży, ze względu na działanie hepatotoksyczne;
• syntetyczne leki chemioterapeutyczne – metronidazol i inne pochodne nitrofuranu; sulfonamidy, ale nie wolno ich stosować w okresie przedporodowym (wtedy jest to grupa D leków);
• leki przeciwgrzybiczne – nystatyna i natamycyna, klotrimazol, terbinafina; zaleca się jednak unikanie ich stosowania w I trymestrze ciąży;
• leki przeciwpasożytnicze – niklozamid i prazykwantel w zarażeniach tasiemcem;
• lek miejscowo znieczulający – lidokaina;
• leki stosowane w schorzeniach układu pokarmowego – loperamid, cymetydyna, sukralfat;
• inne.

Leki z kategorii B w porównaniu do innych kolejnych kategorii leków są dosyć bezpieczne, jednak mimo tego kobieta w ciąży nie powinna zażywać ich samodzielnie. Nadużywanie ich lub nawet przedawkowanie może mieć bardzo niekorzystny wpływ na rozwijający się płód.