Jak rozmawiać o uczuciach?

Jak rozmawiać o uczuciach? W jaki sposób uczyć dziecko rozpoznawania i nazywania własnych emocji oraz uczuć innych osób? Oto kilka praktycznych podpowiedzi.

1. Jak rozmawiać o uczuciach z dzieckiem?

W większości jesteśmy dziećmi rodziców z pokolenia, w którym o emocjach się nie mówiło. Była to strefa zakazana, zwłaszcza dla mężczyzn, którym stereotypowo nakazywano być silnym niezależnie od sytuacji.

Dziś wiemy, że takie podejście nie przynosi żadnych korzyści, przeciwnie – w skrajnych przypadkach może prowadzić do depresji, zaburzeń lękowych i poczucia osamotnienia. Sprzyja też tworzeniu się konfliktów.

Warto więc od najmłodszych lat uczyć dziecko, jak rozmawiać o emocjach i rozpoznawać je u innych osób. To podstawy empatii (współodczuwania), które są szalenie ważne, bo pozwalają wyobrażać sobie uczucia drugiej osoby i odczytywać jej sposób myślenia.

2. Jak nauczyc sie rozmawiać o emocjach?

W przypadku dzieci jest o tyle łatwiej, że mamy dziś do wyboru wiele fantastycznych książek dla najmłodszych, w których bohaterowie uczą rozmowy o emocjach. Nazywają je, pokazują, jakim sytuacjom towarzyszą i zawierają narzędzia dla rodziców (np. jak pomóc dziecku pokonać lęk).

Jedną z takich serii są publikacje Wydawnictwa Jupi Jo!:

• "Pożegnaj złość" – pokazuje, że ma nic złego w złoszczeniu się, ale nie można dać się ponieść wściekłości, krzywdząc przy tym innych
• "Pożegnaj smutek" – sympatyczne zwierzątka uczą nas, że choć nie wszystko się układa tak, jak byśmy tego chcieli, można odnaleźć radość
• "Pożegnaj lęk" – wiewiórka Wanda wraz z przyjaciółmi wybrała się do lasu na grzyby. Zgubili się, ale to wiewiórka najbardziej się boi. Nie chce się do tego przyznać, żeby inni się z niej nie śmiali. Kiedy jednak okazuje się, że wszyscy trochę się boją, Wandzia przełamuje się i opowiada o swoich emocjach. Dzięki rozmowie lęk wydaje się mniejszy i łatwiej go przezwyciężyć
• "Pożegnaj zazdrość" – w domu jeża Jurka pojawia się braciszek, który pochłania uwagę rodziców. Jeż wcale nie jest z tego powodu szczęśliwy. Z pomocą przyjaciół udaje mu się jednak uporać się z zazdrością i zmienić życie na lepsze.

O tym, jak nauczyć dziecko rozmowy o emocjach, traktuje też seria "Nieustarszeni" Wydawnictwa Mamania. Te kilka tytułów stanowi solidny fundament z zakresu edukacji emocjonalnej dzieci, wspierając je w pokonywaniu codziennych trudności i wykorzystywaniu potencjału rozwojowego. To nie tylko bajka dla najmłodszych, ale też zestaw porad i podpowiedzi dla rodziców.

W serii ukazały się:

• "Nieustraszeni i wielki skok" (radzenie sobie ze strachem)
• "Nieustraszeni i przygoda w latarni morskiej" (nauka współpracy z innymi)
• "Nieustraszeni i tajemnica dinozaura" (radzenie sobie ze złością)
• "Nieustraszeni w Krainie Jednorożców" (radzenie sobie ze smutkiem)
• "Nieustraszeni i poszukiwania na targu" (pielęgnowanie radości i optymizmu)
• "Nieustraszeni i poszukiwanie skarbu" (wzmacnianie poczucia własnej wartości)

3. Rozmowy o uczuciach: praktyczne ćwiczenia dla rodziców

• Pamiętaj, że wszystkie emocje są dobre, złość również. To sygnały wysyłane przez organizm, które mówią nam o naszych potrzebach, motywują do podjęcia działań lub wycofania się.
• Od najmłodszych lat ucz dziecko rozpoznawania i nazywania własnych uczuć oraz uczuć innych osób (również w kontekście łączenia ich z konkretną sytuacją).
• Wieczorem porozmawiaj z dzieckiem, jak minął wam dzień: co was ucieszyło, zaskoczyło, zasmuciło czy rozzłościło. Spraw, by rozmawianie o uczuciach było w waszym domu normą.
• Ucz dziecko, że sposób wyrażania emocji ma swoje następstwa, np. złosć może spowodować chęć uderzenia kogoś lub zniszczenia zabawki. Trzeba jednak pamiętać, że takie zachowanie będzie miało swoje konsekwencje.
• Dzieci najwięcej uczą się przez obserwację i naśladowanie. To rodzice więc są pierwszym nauczycielem emocji dziecka. Nie bój się więc powiedzieć, że jesteś zły, zmęczony, smutny, radosny.
• Czytaj dziecku bajki terapeutyczne lub książki o emocjach, które uczą wyrażania emocji oraz w obrazowy i dostosowany do myślenia dziecka sposób przedstawiają rozwiązanie problemu.
• Możecie odgrywać scenki, np. przy pomocy maskotek. Dzięki temu, że dziecko wcieli się w jakąś rolę, łatwiej mu będzie mówić o swoich emocjach (np. dlaczego miś jest dziś smutny?)
• Poproś dziecko, by narysowało, co czuje.

4. "Nie umiem mówić o uczuciach"", czyli kilka tytułów, które mogą pomóc się tego nauczyć

Na rynku czytelniczym jest wiele wartościowych książek o emocjach. Wyżej przywołałam dwie serie, jednak listę tę warto rozszerzyć o takie publikacje jak:

• "Czujemisie" Agaty Królak, Wydawnictwo Dwie Siostry (4-6 lat)
• "Co cię martwi?" Molly Potter, Wydawnictwo Tadam (4-8 lat)
• "Feluś i Gucio poznają emocje" Wydawnictwo Nasza Księgarnia (2-5 lat)
• "Self-Reg. Opowieści dla dzieci o tym jak działać, gdy emocje biorą górę" Agnieszki Stążki-Gawrysiak, Wydawnictwo Znak Emotikon
• "Niewidziątka. Przewodnik po emocjach i nie tylko" Andy J. Pizza & Sophie Miller, Wydawnictwo Babaryba
• "Kazik czuje złość" i "Kazik czuje smutek" Aleksandry Beltę-Iwacz, Wydawnictwo Media Rodzina (3-6 lat)
• seria "„Co zrobi Frania?" Barbary Supeł, Wydawnictwo Świetlik (4-7 lat)