Czytanie ze zrozumieniem. Jak nauczyć dziecko, aby rozumiało to, co czyta?
Czytanie to jedna z podstawowych umiejętności, jaką nabywamy na początkowych szczeblach edukacji. I chociaż uczymy się, jak płynnie składać litery w wyrazy, a wyrazy w zdania, to wielu z nas nawet dorosłych ma problemy ze zrozumieniem tego, co czytamy. Jak czytać, by rozumieć to, co się czyta?
1. Nauka czytania ze zrozumieniem
Nauka liter alfabetu, składanie ich w wyrazy i zdania, a nawet płynne czytanie, to dopiero początek, który rozwija w nas naukę czytania ze zrozumieniem. Czytamy przecież praktycznie codziennie po to, by uzyskać jakieś informacje lub dla przyjemności. Jest to umiejętność, która nie tylko przydaje się dziecku, aby się czegoś nauczyć, ale też dorosłym, aby coś szybko zrozumieć.
Jak nauczyć dziecko czytać ze zrozumieniem?
Przede wszystkim upewnij się, że nauka czytania jest już opanowana i dziecko wie, co czyta. Następnie pozwól mu czytać po cichu - zwykle podczas nauki, chcemy słyszeć “efekty” i uczymy dziecko, by czytało na głos. To niestety utrudnia czytanie ze zrozumieniem. W życiu najczęściej czytamy w myślach, więc nie ma co szkolić dziecka, aby czytało na głos, bo ta umiejętność mniej się przydaje, a tylko utrudnia zrozumienie tekstu.
Czytanie ze zrozumieniem wymaga opanowania kilku elementów naraz. Zaczyna się od rozpoznania symboli graficznych, a następnie zachodzą procesy myślowo-rozumowe, w tym udział biorą spostrzeżenie, pamięć, wyobraźnia i nasze emocje.
2. Od czego zacząć naukę czytania ze zrozumieniem?
Jak już wiemy, czytanie to nie tylko rozpoznanie sensu słów i zdań, ale także kojarzenie różnych składowych i ich zapamiętywanie. Rozumienie tekstu składa się zatem z poznania słów i zwrotów, poznania wszelkich informacji towarzyszących, skupieniu się na myśli przewodniej i dopiero zrozumienia sensu całego tekstu. Początkowo wydaje się to być skomplikowany proces, dlatego możemy pomóc dziecku w nauce czytania ze zrozumieniem, zadając mu dodatkowe pytania do tekstu.
Daj dziecku tekst do przeczytania i poproś o ułożenie planu wydarzeń. Niech uczeń opisze po kolei, o czym jest tekst. Jeżeli ma problemy z chronologią, niech przeczyta podany fragment raz jeszcze.
Później zadaj dziecku dodatkowe pytania do przeczytanego tekstu. Powtarzaj, podając dłuższe fragmenty.
3. Co przeszkadza w rozumieniu tekstu?
Pamiętaj, że nie chodzi tu o to, aby dziecko wyrecytowało tekst, ale aby zrozumiało to, co czyta. To ułatwia zapamiętywanie. Rozumienie tekstu czytanego jest podstawą szybkiego uczenia się.
Co może utrudnić ten proces?
Zadbaj o odpowiednie warunki w pokoju dziecka - chodzi tu o jego przestrzeń, bo łatwiej skupić się w posprzątanym pokoju, niż tam, gdzie dookoła mamy różne “rozpraszacze”. Ważna jest też cisza - muzyka, czy telewizja w tle nie sprzyja skupieniu. Pamiętaj też o odpowiednim oświetleniu.
4. Trening czytania ze zrozumieniem dla młodzieży i dorosłych
No dobrze, a co jeśli to my sami mamy problem ze skupieniem myśli? Posiadasz umiejętność czytania ze zrozumieniem, a jednak trzeci raz czytasz ten sam tekst i dalej nie wiesz, o czym jest?
Pomogą proste ćwiczenia:
- Przed czytaniem tekstu zadaj sobie pytanie, czego chcesz się z niego dowiedzieć.
- Po przeczytaniu tekstu zastanów się, czy odpowiedziałeś na swoje pytanie.
- Rób notatki na marginesie i zaznaczaj ważne fragmenty. Notuj hasła, wypisuj na bieżąco wnioski.
- Jeżeli potrzebujesz, stwórz plan wydarzeń lub mapę myśli. To graficzny schemat, który pomaga uporządkować informacje i zapamiętać najważniejsze założenia.
- Jeżeli twoje myśli są rozproszone i trudno ci się skupić, spróbuj czytać krótsze fragmenty tekstu i zastanawiać się nad poszczególnymi akapitami.