Sąd po stronie matki. Bezprecedensowy wyrok nadzieją dla tysięcy kobiet
Jedną z najczęstszych przyczyn odmowy przyznania becikowego, czyli jednorazowej zapomogi przysługującej z tytułu urodzenia dziecka, jest zbyt późne zgłoszenie się przez ciężarną do lekarza. Dzięki wyrokowi Naczelnego Sądu Administracyjnego przekroczenie obowiązującego terminu nie będzie musiało jednoznacznie oznaczać utraty prawa do świadczenia.
Postępowanie wszczęto w sprawie odmowy przyznania przez gminę zasiłku kobiecie, która objęta została opieką medyczną dopiero w 12 tygodniu ciąży. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zapomoga przysługuje bowiem jedynie wtedy, gdy ciężarna zgłosi się do lekarza nie później niż w 10 tygodniu ciąży.
Sytuacja pacjentki była jednak wyjątkowa. Jak wykazała, na zaistniały stan wpływ miała jej kondycja zdrowotna, a także nietypowy przebieg pierwszych tygodni ciąży, który w znacznym stopniu utrudnił wcześniejsze jej rozpoznanie.
Nie pomogło wniesienie zażalenia do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które stanęło po stronie gminy. Kobietę poparł jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny, który przyznał, że jej argumentacja jest zasadna. Zaznaczył jednocześnie, że w sytuacji, kiedy zbyt późne zgłoszenie się matki do lekarza następuje z przyczyn niezależnych od niej, nie można odebrać jej prawa do świadczenia.
Podkreślił dodatkowo, że wynika to bezpośrednio z zapisów zawartych w konstytucji dotyczących równości wobec prawa, a także szczególnej pomocy państwa wobec przyszłych matek.
W razie wątpliwości ośrodek pomocy społecznej powinien, zdaniem sądu, zasięgnąć opinii lekarza zainteresowanej, by ustalić, czy przekroczenie przez nią terminu istotnie nie wynikało ze zwykłego zaniedbania.
Naczelny Sąd Administracyjny, do którego ze skargą zwróciło się SKO, utrzymał wyrok sądu niższej instancji. Uznając zapis o konieczności podlegania opiece nie później niż od 10 tygodnia ciąży za niekonkretny, przyznał, że konieczne jest wzięcie pod uwagę faktycznej sytuacji ciężarnej, gdyż samo zaświadczenie nie zawsze jest w takiej sytuacji miarodajne.
Zbyt późne objęcie kobiety opieką medyczną jest główną przyczyną odmowy przyznania becikowego. Na świadczenie nie mogą także liczyć rodziny, w których dochód na jednego jej członka (uwzględniając nowo narodzone dziecko) przekracza 1922 zł.
Zapomogi nie dostaną również ci, którzy nie złożą na czas wniosku. Rodzice mają na to 12 miesięcy od momentu narodzin, przysposobienia lub objęcia opieką dziecka.