Rzecznik Praw Dziecka. Czym się zajmuje, jakie ma kompetencje?
Rzecznik Praw Dziecka jest strażnikiem praw najmłodszych. Można zgłosić się do niego niemal w każdej kwestii związanej z problemami dzieci. Kto może skorzystać z pomocy Rzecznika Praw Dziecka? Przed czym chroni dzieci ta instytucja? Jakimi zasadami kieruje się w swojej działalności?
1. Kto powołuje Rzecznika Praw Dziecka?
Rzecznik Praw Dziecka (RPD) został powołany do życia ustawą z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka. Akt ten stanowi, że Rzecznik jest gwarantem określonych w Konstytucji, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach praw dziecka, z poszanowaniem odpowiedzialności, obowiązków i praw rodziców.
RPD powołuje Sejm za zgodą Senatu, na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub 15 senatorów. Kadencja Rzecznika Praw Dziecka wynosi 5 lat, jedna osoba może pełnić tę funkcję maksymalnie przez dwie kadencje.
Obecnie RPD w Polsce od 14 grudnia 2018 roku jest Mikołaj Pawlak.
2. Czym się zajmuje Rzecznik Praw Dziecka?
Rzecznik Praw Dziecka strzeże praw najmłodszych, a szczególnie:
- prawa do życia i ochrony zdrowia;
- prawa do nauki;
- prawa do wychowywania w rodzinie;
- prawa do godziwych warunków socjalnych.
Podejmuje działania na rzecz pełnego i harmonijnego rozwoju dziecka, szanując jego godność i podmiotowość. Chroni je przed wszelkimi przejawami przemocy, wyzysku, okrucieństwa, przed demoralizacją, zaniedbaniem i niewłaściwym traktowaniem.
RPD zajmuje się wszystkimi dziećmi, szczególną opieką otaczając dzieci niepełnosprawne.
3. Jakimi zasadami się kieruje?
Wykonując swoje zadania, RPD kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji RP, Konwencji o Prawach Dziecka oraz ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka, takimi jak:
- troska o ochronę praw wszystkich dzieci;
- zasada dobra dziecka;
- podejmowanie działań w najlepiej pojętym interesie dziecka;
- zasada równości;
- zasada poszanowania odpowiedzialności, praw oraz obowiązków obojga rodziców za wychowanie i rozwój dziecka.
RPD podejmuje działania przewidziane w ustawie z inicjatywy własnej, biorąc pod uwagę wszelkie zgłoszenia sugerujące naruszenie praw lub dobra dziecka. Rozpatruje przypadki indywidualne, w przypadku gdy nie zostały wcześniej we właściwy sposób rozwiązane, choć wyczerpano wszystkie dostępne możliwości.
Rzecznik Praw Dziecka nie zastępuje służb, stowarzyszeń i instytucji mających na celu ochronę dziecka. Interweniuje, gdy dotychczasowe procedury nie działają, tak jak powinny lub ich zaniechano.
4. Kto może zgłosić się do RPD?
Do Rzecznika mogą zgłosić się zarówno dorośli, jak i dzieci, które potrzebują pomocy. Utworzony został specjalny dziecięcy numer zaufania, pod którym dzieci mogą otrzymać bezpłatną pomoc.
Jakimi sprawami zajmuje się RPD? Są to między innymi sprawy związane z trudnościami w otrzymaniu świadczeń socjalnych, skargi dotyczące likwidacji placówek oświatowych, dwuzmianowości lekcji czy dowozu dzieci do szkół.
Przedmiotem skarg bywa również niewłaściwe traktowanie uczniów przez nauczycieli, a także przemoc wśród rówieśników. RPD pomaga też w sprawach związanych z orzecznictwem sądów, np. w przypadku utrudniania kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica.
