"Rok 1984" - streszczenie dystopii G. Orwella
"Rok 1984", streszczenie którego opracowaliśmy, to futurystyczna dystopia autorstwa George’a Orwella. Brytyjski pisarz opublikował ją w 1949 roku. Utwór zawiera wiele politycznych wątków. O czym traktuje?
1. "Rok 1984" - streszczenie części I
39-letni Winston Smith, bohater utworu, wchodzi na 7. piętro Bloku Zwycięstwa (idzie pieszo, bo z uwagi na oszczędność prądu, nie działa winda). Uwagę zwraca otoczenie: jest szaro, ponuro, na ścianie wisi portret Wielkiego Brata i teleekran, który nie tylko nadaje wiadomości (wyłącznie propagandowe), ale też pozwala na śledzenie obywateli.
W mieście są cztery ministerstwa: Ministerstwo Obfitości (gospodarka), Ministerstwo Miłości (ład i porządek), Ministerstwo Pokoju (działania militarne i prowadzenie wojen) oraz Ministerstwo Prawdy, a którym urzędnikiem jest Winston Smith ( zatrudniony w Departamencie Archiwów).
Mężczyzna pisze pamiętnik, choć jest to surowo zakazane i grozi za to kara śmierci. Korzysta z okazji, że ma w domu miejsce, które jest poza zasięgiem teleekranu. Zapisuje datę: 4 kwietnia 1984 r. Powraca wspomnieniami do dnia pracy, kiedy w jego biurze pojawiła się 26-letnia kobieta pracująca w Departamencie Literatury. Mężczyzna podejrzewa, że jest szpiegiem Policji Myśli. W urzędzie był też O’Brien, wysoko postawiony przedstawiciel Wewnętrznej Partii.
Rozpoczynają się Dwie Minuty Nienawiści, które polegają na wyrażaniu złości wobec wroga Partii i przedstawiciela ruchu kontrrewolucyjnego – Emmanuela Goldsteina, na którego wydano wyrok śmierci. Ludzie wznoszą nienawistne okrzyki, rzucają w ekrany różnymi przedmiotami. Ale Winston Smith, choć podąża za tłumem i robi, co mu każą, czuje nienawiść nie do Goldsteina, a do Wielkiego Brata, Policji Myśli i Partii. Zrozumienie otrzymuje od O’Briena.
Przeczytaj również:
Winston Smith zapisał w pamiętniku niedopuszczalne zdanie („myślozbrodnię”) : „Precz z Wielkim Bratem”.
Mężczyzna śni o swojej mamie i siostrze. Jego rodzice zniknęli w niewyjaśnionych okolicznościach, kiedy ten miał 10 lub 11 lat. W snach pojawia się też pracownica Departamentu Literatury.
Smith rozmyśla nad swoją sytuacją. Powraca wspomnieniami do dzieciństwa. W przypadku niejasności, nie może sprawdzić swojej wiedzy, bo w jego ojczyźnie niewygodne fakty są automatycznie wymazywane, a historia pisana jest od nowa.
Zadaniem Winstona Smitha w pracy jest redagowanie książek, czasopism, nagrań i dokumentów zgodnie z aktualną linią Partii.
Mężczyzna rozmawia z ekspertem od nowomowy. Padają stwierdzenia, że najlepszym sposobem na wyeliminowanie myślozbrodni, jest ograniczenie procesów myślowych. A można to zrobić, ograniczając słownictwo.
W kolejnym wpisie w pamiętniku mężczyzna wspomina o spotkaniu z prostytutką w dzielnicy proli, gdzie mieszka najniższa klasa społeczna w Oceanii. Nie ma tam teleekranów, ale choć nie podlegają aż takiej kontroli jak pozostali, są bardzo nieświadomą grupą społeczną.
Winston Smith wspomina aresztowanie przywódców partyjnych z okresu rewolucji — Jonesa, Rutherforda oraz Aaronsona (1965 r.). Po rocznej nieobecności, kiedy zniknęli w niewyjaśnionych okolicznościach, wracają i przyznają się do zdrady. Partia okazuje im łaskę, jednak niedługo zostają skazani na śmierć za rzekome spiskowanie. Smith notuje w pamiętniku: „Wolność to prawo do twierdzenia, że dwa i dwa to cztery. Z niego wynika reszta”.
Smith idzie do dzielnicy proli, gdzie chciałby się czegoś dowiedzieć o czasach sprzed rewolucji. Postanawia wynająć tam pokój. Kiedy z niego wychodzi zauważa czarnowłosą pracownicę Ministerstwa Literatury.
2. "Rok 1984" - streszczenie części II
Kiedy w Ministerstwie Pracy spotykają się czarnowłosa dziewczyna i Smith, ta pozorując upadek, przekazuje mężczyźnie karteczkę. Kiedy jest poza zasięgiem teleekranów odczytuje wiadomość, która brzmi „Kocham Cię”. Pierwsza randka tych dwojga ma miejsce na pełnym ludzi placu Zwycięstwa.
Smith dowiaduje się, że kobieta ma na imię Julia i jest członkiem Ligi Antyseksualnej. Nienawidzi Wielkiego Brata i Partii. Lubi romansować i wie, jak unikać teleekranów.
W wyniku bombardowań dzielnicy proli, giną niewinne dzieci. Ludzie na ulicach palą kukłę Goldsteina. Pojawiają się też ataki na ludzi (zamordowana jest para cudzoziemców).
Smith decyduje się porozmawiać z O’Brienem. Ten jest pełen uznania dla poczynań mężczyzny, m.in. chwali jego artykuł pisany w nowomowie. Zaprasza go do siebie. Na spotkanie przychodzi też Julia.
O’Brien mieszka w budynku, gdzie swoje lokum mają najważniejsi członkowie Wewnętrznej Partii. To właśnie dlatego znaleźć w nim można luksusowe produkty, np. tytoń i kawę, które są niedostępne dla pozostałych obywateli. Gospodarz wyłącza teleekran. Mówi o zasadach obowiązujących w Bractwie. Pyta też Smitha, gdzie spotyka się z Julią (pod pretekstem przesłania Księgi Goldsteina).
Zmianie uległ wróg. Już nie jest nim Euroazja, a Wschódazja, co wymusza na Winstonie zmianę treści artykułów, książek i broszur. Musi też napisać nowe materiały propagandowe.
Julia i Smith w wynajętym pokoju czytają „Teorię i praktykę oligarchicznego kolektywizmu” (Księgę Goldsteina). Po lekturze upewniają się, że tylko prole mogą zapewnić ludziom wolność. Nagle ze ściany spada rycina i kochankowie widzą teleekran, z którego wybrzmiewają słowa: „Jesteście martwi”. Do pokoju wchodzi Policja Myśli wraz z Charringtonem, sklepikarzem, który wynajął Smithowi pokój, a który okazał się zdrajcą.
3. "Rok 1984" - streszczenie części III
Smith trafia do celi, w której panują bardzo złe warunki. Nie ma okien, jest tylko zielone oświetlenie. Nie ma się gdzie położyć. Mężczyzna czuje głód. Boi się tortur i samego pobytu w zamknięciu, gdyż więźniowie polityczni są najgorzej traktowani.
W celi Winstona zjawia się O’Brien, który okazał się być agentem Policji Myśli. Smith jest torturowany, ostatecznie przyznaje się do wszystkiego. Partia chce, aby przyjął kłamstwa za prawdę.
Trwa „pranie mózgu”, dyplomatycznie nazywane przez Partię „reedukacją”. O’Brien wyjaśnia Smithowi, że jedynym celem Partii jest utrzymanie władzy. Za nic ma dobro obywateli. Nie liczy się jednostka, tylko zbiorowość. W państwie nie ma miejsca na miłość, rodzinę czy przyjaźń. Liczy się wyłącznie oddanie Wielkiemu Bratu.
Smith wygląda jak wrak człowieka. Nie ma siły, jest zdruzgotany. Jest, jak określił go O’Brien, żałosnym reprezentantem ludzkości.
Z czasem zaczyna być lepiej traktowany. Dostaje jedzenie i czyste ubrania. Nadal jednak czuje nienawiść do Wielkiego Brata, o czym dowiaduje się O’Brien. Skazuje Smitha na pobyt w pokoju sto jeden. To pomieszczenie, którego obawia się każdy więzień: czeka tam na niego to, czego najbardziej się lęka. W przypadku Smitha są to szczury w klatce, która ma się zamknąć na jego twarzy. Winston zdradza Julię, tracąc przy tym resztki godności.
Smith wychodzi na wolność. Otrzymuje nową pracę. Stanowisko jest znacznie gorsze od poprzedniego. Widok Julii nie wzbudza w nim żadnych uczuć.
Scena końcowa ukazuje głównego bohatera przytulającego się do portretu Wielkiego Brata.
