Polscy nobliści - ilu ich było, w jakich dziedzinach zdobyli swoje nagrody?
Elitarne grono laureatów nagrody Nobla to prawie tysiąc osób oraz organizacji, w sześciu kategoriach. W Polsce również mamy kilku noblistów, którzy otrzymali tę cenną nagrodę. Czym jest nagroda Nobla, kim są polscy nobliści i w jakich dziedzinach otrzymali swoje nagrody? Przeczytaj w artykule poniżej.
1. Czym jest Nagroda Nobla?
Nagroda Nobla to wyróżnienie za wybitne osiągnięcia literackie, naukowe lub też za zasługi dla ludzkości. Została ustanowiona ostatnią wolą fundatora, szwedzkiego wynalazcy dynamitu oraz przemysłowca, Alfreda Nobla.
Nagrody Nobla przyznawane są każdego roku w następujących kategoriach:
- chemii, przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk, za „najważniejsze odkrycie lub postęp w dziedzinie chemii";
- fizyki, przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk, za „najważniejsze odkrycie lub postęp w dziedzinie fizyki";
- literatury, przez Akademię Szwedzką, za „wybitną pracę na rzecz idealistycznych tendencji”;
- fizjologii lub medycyny, przez Instytut Karolińska, za „najważniejsze odkrycie w dziedzinie fizjologii lub medycyny”;
- Pokojowa Nagroda Nobla, przez Norweski Komitet Noblowski, za „najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji lub redukcji stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”;
- od 1968 roku przyznawana jest nagroda również w kategorii ekonomii, przez Szwedzki Bank Narodowy; od tego momentu zdecydowano, że liczba kategorii nie będzie już nigdy się zwiększać.
2. Jak wygląda nagroda Nobla?
Każdy noblista otrzymuje złoty medal, dyplom honorowy oraz gratyfikację finansową (od 2017 roku to 9 mln koron - 4 mln złotych na kontynuację badań lub pracy bez konieczności zabiegania o dodatkowe środki).
3. Kto w Polsce otrzymał nagrodę Nobla?
Wśród laureatów nagrody Nobla znajduje się 9 Polaków. Oto polscy nobliści:
- Maria Skłodowska - Curie z Piotrem Curie, 1903, Fizyka.
- Henryk Sienkiewicz, 1905, Literatura.
- Maria Skłodowska - Curie, 1911, Chemia.
- Władysław Reymont, 1924, Literatura.
- Czesław Miłosz, 1980, Literatura.
- Lech Wałęsa, 1993, Pokojowa Nagroda Nobla.
- Józef Rotblat, 1995, Pokojowa Nagroda Nobla.
- Wisława Szyborska, 1996, Literatura.
- Olga Tokarczuk, 2019, Literatura.
4. Ciekawostki związane z nagrodą Nobla
Nagrody i nominacje do nagrody Nobla zawsze powodują ogromne emocje, laureaci zaś stają się przedmiotem uwielbienia, lub też szeroko zakrojonej krytyki.
Władysław Reymont po otrzymaniu nagrody stał się niezwykle sławny, co nie do końca go cieszyło. Zaczął otrzymywać ciągłe listy z prośbą o finansowe wsparcie.
Czesław Miłosz był niezwykle przytłoczony sławą. Podobnie Wisława Szymborska, która również nie była zachwycona z powodu nagłej popularności i konieczności wystąpień publicznych. Szymborska nie chciała, aby traktowano ją w specjalny sposób. Mimo to wzbudziła sensację, gdy na oficjalnym bankiecie za zgodą króla zapaliła papierosa przy stole.
O nagrodzie Nobla marzyli nominowani Witold Gombrowicz, Stefan Żeromski oraz Eliza Orzeszkowa, jednak Komitet Noblowski ostatecznie przyznał nagrody innym twórcom.
