Okolicznik. Co to za część zdania, jakie są rodzaje okolicznika?

Okolicznik jest częścią zdania ściśle związaną z orzeczeniem. Określa daną czynność i może być wyrażona różnymi częściami mowy, uzupełnia czasownik o dodatkowe elementy. O częściach zdania dzieci uczą się jeszcze w szkole postawowej i warto dopilnować, aby nasz uczeń również dobrze je znał. Czym jest okolicznik i jakie rodzaje okolicznika występują w zdaniach?

1. Co to jest okolicznik?

Każde zdanie główne składa się z podmiotu i orzeczenia. Gdy rozwijamy to zdaniem, pojawiają się ich określenia, które nazywamy w przypadku podmiotu przydawką, w przypadku orzeczenia zaś dopełnieniem lub okolicznikiem.

Możemy powiedzieć zatem, że okolicznik to część zdania, która określa orzeczenie - mówi o okolicznościach, które występują podczas wykonywania jakiejś czynności lub też mówi o jej cechach.

2. Na jakie pytania odpowiada okolicznik?

Okolicznik odpowiada na pytania:

Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę"

• jak?
• gdzie?
• w jaki sposób?
• dlaczego?

3. Które części mowy mogą być okolicznikiem?

Okolicznik może być:

• rzeczownikiem (np. szliśmy drogą);
• przysłówkiem (np. pociąg jedzie szybko);
• wyrażeniem przyimkowym (np. ludzie skaczą na koncercie);
• zaimkiem przysłownym (np. dzieci pójdą tam);
• imiesłowem przysłówkowym współczesnym (np. tata prowadził, słuchając radia);
• bezokolicznikiem (np. poszedł się przyznać).

4. Jakie są rodzaje okoliczników?

Wyróżniamy:

• okolicznik miejsca - określa miejsce/kierunek wykonywanej czynności, odpowiada na pytania: skąd? dokąd? gdzie? którędy?;
• okolicznik czasu - określa czas lub długość wykonywania czynności, odpowiada na pytania: kiedy? do kiedy? od kiedy? jak często? jak długo? odkąd? dokąd?;
• okolicznik celu - określa cel wykonywanej czynności, odpowiada na pytania: po co? w jakim celu?;
• okolicznik przyczyny - opisuje powód wykonywanej czynności, odpowiada na pytania: z jakiego powodu? z jakiej przyczyny? dlaczego?;
• okolicznik sposobu - określa sposób wykonywania czynności, odpowiada na pytania: w jaki sposób? jak?;
• okolicznik przyzwolenia - określa czynności, które mogły utrudnić wykonanie czynności, odpowiada na pytania: mimo co? pomimo czego?;
• okolicznik warunku - mówi, od czego jest zależna dana czynność, odpowiada na pytania: w jakim wypadku, pod jakim warunkiem?