Jak napisać opowiadanie? Na co zwrócić uwagę?
Opowiadanie jest formą wypracowania, przez jednych uczniów niezwykle lubianą, przez innych zdecydowanie mniej. Co zrobić, jeśli należymy do tej drugiej grupy? Jak napisać opowiadanie, aby dostać dobrą ocenę w szkole lub na egzaminie? Nasze porady w artykule poniżej.
1. Co to jest opowiadanie?
Opowiadanie jest to krótki utwór literacki o niewielkich rozmiarach, prostej akcji, napisany prozą. Charakteryzuje się jednowątkową fabułą. Nie ma takiej zwartej budowy jak nowela, o czym decydują postacie drugoplanowe, refleksje i opisy. Od noweli różnią się brakiem obowiązujących rygorów i luźną konstrukcją.
Inna definicja opowiadania mówi, że jest to podstawowa wypowiedź narracyjna, prezentująca narastanie w procesie zdarzeń, opozycyjną wobec opisu. Może zawierać w sobie też inne gatunki, a także dialogi.
Opowiadanie to jedna z najczęściej wybieranych form wypracowań, jako jedna z łatwiejszych. Wpływ ma na to przede wszystkim luźna struktura tej wypowiedzi oraz to, że narrator samodzielnie decyduje, które elementy opowiadania mają zostać podane szerzej, a których najlepiej w ogóle nie uwzględniać.
Plusem opowiadania jest także to, że autor nie musi trzymać się układu chronologicznego wydarzeń, może również, mówiąc delikatnie, mijać się z prawdą, dając upust swojej wyobraźni.
Forma ta jest jednocześnie bardzo pojemna - może zawierać w sobie elementy niemal wszystkich innych form, np.:
- charakterystykę:
- opis;
- dzienniki;
- reportażu;
- sprawozdania.
Istotnym elementem opowiadania są dialogi, których zadaniem jest ożywienie akcji. Wbrew pozorom ta forma nie należy do najprostszych form wypowiedzi.
Oprócz pozornej swobody opowiadanie wymaga dokładnego planu, umiejętności koncentracji nie tylko na treści, ale również na tym, aby całość była spójna, logiczna oraz napisana ładnym, ciekawym dla czytelnika językiem.
2. Rola autora w opowiadaniu
Pisząc opowiadanie, możemy wybrać jedną z kilku następujących możliwości:
- jesteśmy główną postacią i jednocześnie pełnimy funkcję narratora - piszemy wtedy w 1. osobie liczny pojedynczej czasu przeszłego np. poszłam, wróciłam itd.;
- jesteśmy jedną z wielu osób, które brały udział w danych wydarzeniach, każdy bohater coś przeżył, a my opowiadamy o wydarzeniach i pełnimy funkcję narratora - piszemy wtedy w 1. osobie liczby mnogiej, np. poszliśmy, wróciliśmy itd.;
- pełnimy funkcję narratora, ale jednocześnie wcielamy się w inną postać - w takiej sytuacji piszemy w 1. osobie liczby pojedynczej, ale "jesteśmy" kimś innym dlatego musimy przedstawić wydarzenia z innego punktu widzenia;
- jesteśmy tylko narratorem, opowiadamy o kimś innym - piszemy w takiej sytuacji w 3. osobie liczby pojedynczej, np. poszedł, wrócił itd.
3. Jakie są rodzaje opowiadań?
W szkolnej praktyce występują dwa rodzaje opowiadań:
- opowiadanie twórcze;
- opowiadanie odtwórcze.
Różnica między nimi polega na tym, że opowiadanie odtwórcze będzie jedynie opowiedzeniem danego wydarzenia, lektury, sceny własnymi słowami, podczas gdy w opowiadaniu twórczym będziemy zmuszeni wymyślić i opisać daną scenę lub sytuację od podstaw.
4. Jak dobrze napisać opowiadanie?
W jaki sposób napisać dobre opowiadanie? Warto znać kilka żelaznych zasad, dzięki którym bez problemu nam się to uda:
- w sposób staranny zaplanuj całą kompozycję;
- napisz opowiadanie w jednakowym czasie;
- tam, gdzie to jest możliwe, wprowadzaj do treści dialogi;
- używaj bogatego słownictwa oraz ze zwrotów i wyrażeń rozpoczynających i kończących opowiadanie, a także stanowiących spoiwo między jego poszczególnymi częściami;
- korzystaj z innych form wypowiedzi;
- zadbaj o ciekawy początek, rozbudzające zainteresowanie rozwinięcie oraz dobre zakończenie;
- pamiętaj, aby zakończenie było spójne z całością.
