Dlaczego leczenie depresji może być nieskuteczne?
Terapia depresji powinna obejmować leczenie farmakologiczne antydepresantami i terapię poznawczo-behawioralną. Pacjenci przerywają stosowanie leków na depresję w obawie przed skutkami ubocznymi i rezygnują z sesji terapeutycznych, co stanowi przyczynę nieskuteczności leczenia. Pozostałe czynniki obniżające skuteczność terapii depresji to: zbyt mała dawka leku, podeszły wiek pacjenta, błędne rozpoznanie choroby.
1. Co to jest remisja depresji?
Remisją depresji określa się okres schorzenia, w którym objawy chorobowe nie występują. Możliwy jest powrót do sposobu funkcjonowania przed chorobą. Zazwyczaj terminu „remisja” używa się w odniesieniu do zaburzeń o przebiegu nawracającym (nawrót depresji), w przypadku których trudno jest określić, co oznacza „wyleczenie”. Podaje się, że leki przeciwdepresyjne wpływają na poprawę stanu zdrowia nawet 75 proc. pacjentów. Z kolei pełną remisję udaje się uzyskać w przypadku około 30 proc. osób leczonych lekami na depresję, a częściową remisję odnotowuje się u około 40 proc. pacjentów. Z kolei 1/3 chorych nie otrzymuje pomocy w wyniku zastosowanego leczenia.
2. Przyczyny nieskuteczności leczenia depresji
Nie ma jednej przyczyny braku skuteczności leczenia depresji. Badacze i klinicyści wskazali zestaw czynników, które mogą powodować niepowodzenie terapii stosowanej u pacjentów ze stanami depresyjnymi. Są to: krótki czas terapii, błędne rozpoznanie choroby, mała dawka leku przeciwdepresyjnego, zastosowanie nieodpowiedniego leku na depresję, nieprzestrzeganie zaleceń lekarza, współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych i somatycznych, metabolizm pacjenta, interakcje leków przeciwdepresyjnych z innymi lekami, zmiany organiczne w ośrodkowym układzie nerwowym, podeszły wiek pacjenta, czynniki psychospołeczne, rezygnacja z psychoterapii, * rezygnacja z leczenia antydepresantami z obawy przed objawami ubocznymi. Leczenie depresji wymaga czasu, a skuteczność terapii można ocenić dopiero po upływie 1,5 miesiąca od wprowadzenia dawki leczniczej. Jeżeli na pierwszym etapie leczenia stosuje się mniejsze dawki, czas ten wydłuża się. Przyczyn braku skuteczności upatruje się też w zażywaniu nieodpowiedniego leku (powinien odpowiadać cechom klinicznym depresji). Niektóre preparaty działają aktywizująco, inne nasennie. Ponadto leki przeciwdepresyjne mogą wchodzić w interakcje z innymi przyjmowanymi przez pacjenta preparatami (na przykład lekami na nadciśnienie), czego konsekwencją może być obniżenie stężenia antydepresantów. Jeżeli pacjent nie przestrzega zaleceń lekarza, na przykład nieregularnie przyjmuje antydepresanty, również obniża skuteczność terapii depresji. Podobnie jest, gdy rezygnuje z leczenia psychoterapeutycznego, które ma uzupełniać terapię farmakologiczną. Standardy leczenia chorób afektywnych podkreślają znaczenie kompletnego leczenia depresji, w którym wprowadza się zażywanie leków i uczestnictwo w sesjach terapeutycznych (metodą o udowodnionej skuteczności jest terapia poznawczo-behawioralna). Przyczyną rezygnacji z leczenia depresji są objawy uboczne zażywania antydepresantów. Szacuje się, że około 40 proc. mężczyzn przerywa terapię z powodu dysfunkcji seksualnej. Przyczyną niepowodzenia leczenia depresji może być postawienie błędnej diagnozy, gdyż zespół depresyjny występuje w przebiegu m.in. choroby afektywnej dwubiegunowej i uzależnienia od leków uspokajających. Ponadto depresja może stanowić objaw chorób takich jak: guz mózgu, zakażenie HIV, cukrzyca. Na leczenie depresji niekorzystny wpływ może mieć wiek pacjenta. Wraz z nim zmienia się metabolizm leków, co powoduje zwiększenie ich działań niepożądanych, które stanowią podstawę do zaniechania terapii. Ponadto osoby w podeszłym wieku cierpią z powodu innych schorzeń, co zwiększa ryzyko interakcji stosowanych leków z preparatami na depresję.