Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa?
Choroba afektywna dwubiegunowa nosi nazwę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. Niegdyś była określana mianem psychozy maniakalno-depresyjnej. Jej główną cechą jest występowanie epizodów depresji, manii, hipomanii lub epizodów mieszanych. Pomiędzy tymi okresami występują okresy remisji. Jest to choroba na tyle poważna, że charakteryzuje się częściową lub zupełną niezdolnością do wykonywania pracy zarobkowej. Rozpoczyna się najczęściej w młodym wieku. Bardzo trudno jest ją zdiagnozować. Przebieg i rokowania uzależnione są przede wszystkim od wczesnego wykrycia. Terapia jest możliwa tylko wtedy, gdy pacjent bierze ochoczo udział w procesie leczenia.
1. Charakterystyka choroby
Choroba afektywna dwubiegunowa to przede wszystkim zespół zaburzeń afektywnych z charakterystycznymi nawrotami epizodów depresyjnych. Podtypy choroby afektywnej dwubiegunowej:
• I typu – epizody depresyjne przerywane są kilkoma epizodami manii, • II typu – w epizodach depresyjnych występuje kilka epizodów hipomanii, • typu III – epizody depresyjne cały czas nawracają, stany hipomanii wywołane są zbyt intensywnym działaniem leków przeciwdepresyjnych, • sezonowa – epizody depresji są charakterystyczne dla pory jesienno-zimowej, • typ III i półmania lub hipomania – przyczyną objawów jest nadużywanie alkoholu lub innych używek, • cyklotymia – przewlekły stan, w którym na przemian występuje dystymia i stany hipomanii, • „miękkie” spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej – brak tutaj epizodów manii lub hipomanii, lecz dwubiegunowość występuje w odpowiednim stężeniu, • mania jednobiegunowa – występuje rzadko, nie ma tutaj epizodów depresyjnych, jednak cały czas nawracają stany maniakalne i hipomania.
Warto wiedzieć, że epizody choroby mogą występować w różnych czasie (np. co kilka lat). Istnieje również choroba afektywna dwubiegunowa z szybką lub bardzo szybką zmianą faz zmianą faz. Epizody depresyjne trwają dłużej niż epizody maniakalne czy hipomaniakalne. Aby pacjent mógł leczyć się prawidłowo, musi zastosować się do zaleceń lekarskich. Częstotliwość występowania choroby afektywnej dwubiegunowej Najczęściej występują zaburzenia należące do szerokiego wachlarza tej choroby. Typ I i II występuje w 2 proc. przypadków. Nie ma tutaj rozróżnienia na płeć. Depresja może przytrafić się zarówno kobietom, jak i mężczyznom.
2. Objawy choroby
Inne objawy towarzyszą epizodowi depresyjnemu, a inne maniakalnemu. Epizod depresyjny charakteryzuje się smutkiem, utratą chęci życia, ciągłym zmęczeniem, zaburzeniami koncentracji oraz pamięci, spowolnieniem myślenia oraz wypowiedzi. Jednocześnie może wystąpić zahamowanie psychoruchowe. Można mówić o nim wówczas, gdy chory pozostaje w bezruchu i nie można z nim nawiązać żadnego kontaktu. Charakterystyczne jest myślenie depresyjne oparte niekiedy na myślach samobójczych oraz objawach wytwórczych. Epizod maniakalny to czas, w którym chory może odczuwać nadmierną radość i euforię. Taki stan bardzo szybko może przeobrazić się w drażliwość oraz agresję. Występują również zachowania autoagresywne. Pojawia się gonitwa myśli, która owocuje potokiem słów, tworzeniem neologizmów itp. Dodatkowo podwyższa się popęd seksualny. Podczas trwania epizodu maniakalnego może dojść do nadużywania alkoholu oraz innych substancji. Jednocześnie zmysły wyostrzają się, a chory może podejmować niekorzystne decyzje. W przebiegu ciężkiej manii mogą pojawić się objawy psychotyczne. W epizodzie hipomaniakalnym występuje mniej objawów niż w epizodzie maniakalnym. Epizod tego typu jest nieco krótszy. Pojawia się napęd psychoruchowy oraz poprawienie nastroju. Równocześnie odczuwamy mniejszą potrzebę snu. Nasze tempo myślenia jest przyspieszone. W epizodzie hipomaniakalnym występuje niższa tendencja do drażliwości. Dla hipomanii charakterystyczne są problemy z utrzymaniem koncentracji oraz uwagi. Pacjent nie uważa się za osobę potrzebującą medycznej pomocy. Taki stan nie jest często traktowany przez otoczenie jako stan chorobowy. Epizod mieszany to równoczesne występowanie objawów depresyjnych i maniakalnych (lub hipomaniakalnych). Przy jednoczesnym spowolnieniu ruchowym może wystąpić natłok myśli, niepokój lub drażliwość. W chorobie pojawia się również czas remisji, czyli stan, w którym nie występują żadne objawy chorobowe. Kto jest narażony na wystąpienie zaburzenia? Bardzo często pojawia się pytanie: „dlaczego choroba przytrafiła się akurat mi?”. Na rozwój schorzenia może mieć wpływ wiele czynników. Szczególnie można wyróżnić kontekst biologiczny związany ze względami genetycznymi, zaburzeniami równowagi neuroprzekaźników w mózgu. Występują również oznaki fizjologiczne. Podłoże genetyczne jest głównie predyspozycją. Można powiedzieć, że jest właściwa kompozycja genów, która sprzyja rozwojowi choroby. Wyróżnimy również czynniki psychologiczne, społeczne oraz środowiskowe. Przykładem może być jakieś traumatyczne wydarzenie lub brak rytmicznego stylu życia.
3. Pomoc psychiatryczna
W efektywnym leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej liczy się przede wszystkim wczesne wykrycie. Dlatego też nie można bagatelizować żadnych objawów. W przypadku manii, epizodów hipomanii lub podczas epizodu mieszanego należy jak najszybciej udać się do lekarza. Warto obserwować reakcje organizmu. Wówczas bardzo szybko zauważymy cykliczność symptomów.
4. Mechanizm rozpoznania choroby
Diagnostyka choroby przysparza wielu trudności. Chorobę rozpoznaje się, gdy wystąpią jej dwa nawroty. Lekarz zwraca uwagę przede wszystkim na cechy dwubiegunowości. Oznacza to, że choroba posiada wiele symptomów, indywidualnych zachowań. Kłopoty z rozpoznaniem choroby dotyczą również cech charakteru lub cech temperamentu. Aby ustalić cechy schorzenia, chory wypełnia kwestionariusz.
To musisz wiedzieć:
5. Metody leczenia
Bardzo dużą rolę odgrywa psychoedukacja. Samoświadomość choroby jest priorytetem. Wówczas można podjąć odpowiednie kroki zaradcze. Psychoedukacja może wystąpić w formie grup wsparcia lub w postaci edukacji indywidualnej. To bardzo ważne, by pacjent nauczył się rozpoznawać zwiastuny epizodów. Psychoterapia zawsze uzależniona jest od potrzeb indywidualnych chorego. Jej głównym celem jest umiejętność kontrolowania własnego zachowania. Dodatkowo stosuje się leczenie farmakologiczne oparte na przyjmowaniu benzodwuazepiny oraz leków przeciwdepresyjnych.