Bursztyn. Jak powstał, jakie ma zastosowanie?
Bursztyn to kopalna skamielina, pochodząca z drzew iglastych. Jest szlachetnym surowcem, który występuje u wybrzeży wielu mórz na świecie, także na wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Według niektórych ma liczne właściwości prozdrowotne, dawniej wierzono także, że kruszec ten znosi wszelkie klątwy i uroki oraz chroni przed złem. Czym jest bursztyn, jak powstaje i jakie jest jego zastosowanie?
1. Czym jest bursztyn?
Bursztyn (jantar, amber) to naturalna substancja organiczna, która pochodzi z trzeciorzędowych drzew iglastych. Do tej pory odkryto około 60 odmian bursztynu na całym świecie. 90 proc. zasobów tego surowca pochodzi z rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego. Bursztyn od zawsze był przedmiotem handlu.
Nazwa bursztyn pochodzi z języka niemieckiego (bernstein - kamień, który się pali). Występuje w kolorze złotym, żółtym, a także niebieskim, czerwonym, czarnym, zielonym lub mlecznobiałym.
Pod względem chemicznym bursztyn to mieszanina wielu związków chemicznych, spośród których dominuje węgiel (około 80 proc.). Wśród pozostałych składników znajdziemy tlen i wodór oraz niewielkie ilości krzemu, jodu, siarki, potasu, magnezu, żelaza i wapnia.
Bursztyn wykorzystywany był w medycynie naturalnej oraz w jubilerstwie, od wieków stanowił drogocenny kruszec. Mnóstwo ludzi wędrowało Bursztynowym Szlakiem w poszukiwaniu tego drogocennego materiału. Krzyżacy za jego posiadanie karali śmiercią, gdańscy mistrzowie tworzyli z niego ręcznie wykonane cuda.
Obecnie z bursztynu wykonywana jest biżuteria: pierścionki, bransoletki czy wisiorki, a także kosmetyki i nalewki.
2. Jak powstał bursztyn?
Bursztyn powstawał jeszcze w czasie panowania dinozaurów, zanim pojawili się na Ziemi pierwsi ludzie, na terenach, gdzie rosła duża ilość iglastych drzew wydzielających żywicę.
Żywica z drzew bursztynodajnych transportowana była do pradawnego morza. Pod wpływem czasu i różnych procesów przeobrażała się w bursztyn.
Do dziś w wielu kawałkach bursztynów możemy znaleźć prastare kawałki roślin lub owadów, które przykleiły się do żywicy i w niej pozostały. Takie pozostałości to inkluzje.
3. Właściwości bursztynu
Czy bursztyn rozpuszcza się w wodzie? W pierwotnej postaci, w normalnej temperaturze i ciśnieniu nie jest rozpuszczalny. W niewielkim stopniu rozpuszcza się w niektórych rozpuszczalnikach organicznych (np. w alkoholu etylowym czy beznenie).
Temperatura topnienia bursztynu waha się od 250 - 400°C. Za jego ograniczoną rozpuszczalność odpowiada jego polimeryczny charakter. Podpalony wydziela charakterystyczny dla niego, żywiczny zapach; płonie jasnym płomieniem.
Bursztyn nie przewodzi prądu, choć wykazuje zdolność do elektryzowania różnych powierzchni - gdy potrzemy go kawałkiem materiału, będzie przyciągał lekkie przedmioty.
4. Wpływ bursztynu na zdrowie
Przez wieki bursztyn wzbudzał zainteresowanie nie tylko z uwagi na jego piękno, ale także właściwości. Przez radiestetów nazywany jest kamieniem życia. Od czasów starożytnych wierzono, że bursztyn ma terapeutyczną moc, pisał o tym już Hipokrates.
W starożytnym Rzymie sproszkowane bursztyny mieszano z miodem. Za pomocą tej mikstury leczono choroby uszu, gardła i żołądka. Zalecano ją także na problemy z pęcherzem.
W średniowieczu wierzono, że dym z palonego bursztynu chroni przez morowym powietrzem - okadzano nim domostwa i pomieszczenia gospodarcze. Jeszcze w XIX wieku bursztyn wykorzystywany był do leczenia gorączki i reumatyzmu oraz chorób kobiecych.
Do dziś nie udało się jednoznacznie potwierdzić leczniczych właściwości bursztynu, mimo to nie brakuje osób, które wierzą w jego działanie. Zwolennicy medycyny naturalnej przypisują mu m.in.:
- działanie antybakteryjne;
- działanie uspokajające;
- działanie przeciwbólowe;
- działanie wzmacniające;
- działanie przeciwstarzeniowe.
Dawniej wykorzystywano bursztyn także do zmniejszania dolegliwości bólowych podczas ząbkowania dzieci. Specjalne naszyjniki i bransoletki miały przynosić ulgę i stanowić alternatywę dla gryzaków.
Metoda ta nie jest jednak polecana przez pediatrów, którzy zwracają uwagę na ryzyko zadławienia się koralikami. W niektórych krajach zabroniono sprzedaży tego typu akcesoriów w aptekach lub producenci zobowiązani są umieszczać na tego typu produktach ostrzeżenie o ryzyku uduszenia.
