Budowanie empatii u maluszka

Empatia, rozumiana jako zdolność do odczuwania i rozumienia emocji innych, jest jednym z najważniejszych etapów w rozwoju emocjonalnym dziecka. Jak więc kształtować wśród najmłodszych zrozumienie i troskę o uczucia innych?

Empatia to jedna z kompetencji społecznych. Nie jest zdolnością wrodzoną, więc można poddać ją treningowi. Jest to o tyle istotne, że właściwie ukształtowane relacje z drugim człowiekiem stanowią podstawę koegzystencji z innymi ludźmi.

Jak rozwija się empatia?

By empatia mogła się w pełni rozwinąć, już od chwili narodzin potrzeba dostarczać dziecku społecznych stymulacji. Im są one bardziej naturalne, tym lepiej. Naszym zadaniem jako rodziców jest przekazywanie dobrych wzorców, wskazywanie właściwej drogi, i stwarzanie warunków, np. w czasie zabawy, w których pewne zachowania będzie można przećwiczyć.

Trzeba też pamiętać, że dzieci są świetnymi obserwatorami. Widzą, jak na co dzień odnosimy się do siebie. Każde słowo i gest chłoną jak gąbka. Obserwują, w jaki sposób reagujemy na emocje innych osób. Istotne jest też, jak zaspokajamy ich potrzeby, np. czy reagujemy, gdy są smutne. Pamiętajmy bowiem, że kompetencje społeczne dziecka kształtowane są w najbliższym środowisku. Jako rodzice jesteśmy odpowiedzialni za zaszczepienie i pielęgnowanie u swoich pociech zrozumienia i troski o uczucia innych.

Nauka empatii a zabawa

W codzienną zabawę warto wpleść aktywności, które w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku pozwolą najmłodszym eksperymentować i swobodnie poruszać się po świecie emocji. Szczególnie polecane jest tu odgrywanie scenek z życia rodzinnego, żłobka czy placu zabaw, które z jednej strony pokażą, jak odczytywać komunikaty przesyłane przez innych, z drugiej – zobaczyć swoje działania w społecznym kontekście. W ten sposób dzieciom łatwiej będzie zrozumieć, że każde zachowanie wpływa na innych.

Do odkrywania scenek warto wykorzystać lalki, pluszaki lub klocki. Bawiąc się nimi, nasza pociecha będzie mogła swobodnie wyrażać cały wachlarz emocji, co pomoże mu w budowaniu samoświadomości emocjonalnej i zdolności do radzenia sobie z trudnymi uczuciami. By jednak proces ten zachodził prawidłowo, potrzeba wsparcia osoby dorosłej. Warto więc towarzyszyć dziecku w zabawie. To nie tylko pozwoli dobrze spędzić czas i budować relacje, ale też kreować nieskończoną liczbę scenariuszy, w których emocje odgrywają główną rolę.

Nie warto jednak robić niczego na siłę. Najlepsza nauka płynie z sytuacji które dzieją się w sposób naturalny.

Bawiąc się z dzieckiem, warto wplatać scenki, w których emocje i opieka nad innymi grają pierwsze skrzypce. Pomóc w tym mogą klocki LEGO® DUPLO®, które dzięki swojej prostocie i wszechstronności umożliwiają najmłodszym eksplorowanie różnorodnych sytuacji życiowych, rozwijając przy tym troskę, współczucie i współodczuwanie.

Zestawami, z którymi łatwo nam będzie kreować postawy opiekuńcze, są:

• LEGO DUPLO "Opieka nad zwierzętami na farmie" (10416) – jest tutaj zagroda a w niej koń, owca, kot, krowa, cielątko i kura, którymi dzieci mogą się zaopiekować. Zwierzęta gospodarskie potrzebują schronienia, razem więc zbudujcie przytulne zagrody dla każdego z nich. Trzeba je też nakarmić, a w razie choroby – wezwać weterynarza i podjąć się opieki nad chorym zwierzęciem.
• LEGO DUPLO "Opieka nad pszczołami i ulami" (10419) – dzięki temu zestawowi dziecko może zobaczyć, jak wygląda życie pszczół i dlaczego są to owady bardzo pożyteczne. To naturalnie przebiegająca edukacja przyrodnicza, która stanowi też naukę empatii: maluch ma za zadanie posadzić kwiaty i o nie dbać, by pszczoły mogły zbierać nektar. Przenieście tę naukę do realnego świata i posadźcie jakąś miododajną roślinę w ogrodzie lub na balkonie. Doglądajcie jej i dbajcie o nią.

Klocki to zabawka, którą dzieci uwielbiają. Doceniają ją też rodzice, pedagodzy i psychologowie, bo nie tylko ćwiczą motorykę małą oraz koordynację ręka-oko, ale dają też nieograniczone możliwości odgrywania scenek, do których można wplatać naukę kompetencji społecznych. Angażują wyobraźnię i wspierają ponadto kreatywność dziecka. W czasie wspólnej zabawy z rodzicem wzmacniają emocjonalne więzi.

Znaczenia zabawy nie wolno bagatelizować. Im bardziej swobodna i naturalna, tym lepiej. To najskuteczniejsza metoda edukacji. Uczy zależności przyczynowo-skutkowych, rozpoznawania i nazywania emocji, a także radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Wszystko to przygotowuje nasze pociechy do dorosłego życia w świecie, w którym zrozumienie i współpraca są kluczowymi kompetencjami.