Bezpieczeństwo w sieci a dziecko przed komputerem

Bezpieczeństwo w sieci jest szalenie ważne, jednak dość często bagatelizowane. Kradzież danych osobowych, cyberprzemoc czy uzależnienie to tylko niektóre z zagrożeń, jakie czyhają w internecie. Jak się przed nimi ustrzec? I jak zadbać o bezpieczeństwo dziecka w sieci? Sprawdźcie!

1. Bezpieczeństwo w sieci. Dlaczego jest tak ważne?

Internet jest dziś dla dzieci tym, co dla nas elektryczność. To miejsce ich rozmów, poszukiwania informacji, nauki i rozrywki. Dostęp do treści jest błyskawiczny, a odszukanie potrzebnych danych bardzo łatwe. W pandemii to dzięki komputerom uczniowie mogli kontynuować naukę i podtrzymać kontakt z kolegami i koleżankami z klasy.

Trudno zatem całkowicie deprecjonować internet, zwłaszcza że z bardzo dużym prawdopodobieństwem sami korzystamy z niego codziennie, np. logując się do banku, wysyłając wnioski urzędowe, robiąc zakupy czy rozmawiając z koleżanką.

Ale czy sami dbamy o bezpieczeństwo w internecie? Czy czytamy komunikaty wysyłane przez bank ostrzegające przed oszustwami? Czy mamy odpowiednio zabezpieczony komputer lub telefon? I czy nie wrzucamy do sieci zbyt wielu prywatnych ujęć?

A skoro my, dorośli, nierzadko wpadamy w tę pułapkę, pomyślmy, jak podatne na zagrożenia są dzieci, zwłaszcza jeśli nie są świadome zagrożeń. Dlatego rozmowa, jak być bezpiecznym w sieci powinna być jedną z pierwszych lekcji dla naszej pociechy.

2. Bezpieczeństwo dzieci w internecie: zagrożenia w sieci

W sieci na dzieci mogą być narażone na:

• cyberprzemoc (np. wyzywanie, straszenie, czy poniżanie kogoś w internecie)
• niebezpieczne treści (pornografia, przemoc)
• uzależnienie
• łamanie prawa (hazard)
• kradzież danych osobowych
• wyłudzenie danych i informacji poufnych
• włamania komputerowe
• zagrożenia techniczne (wirusy)

Dzieci mogą nie zdawać sobie z nich sprawy, stąd też to na rodzicach spoczywa obowiązek uświadomienia im, jak być bezpiecznym w internecie.

– Dzieci powinny wiedzieć, że wirtualny świat to jednej strony źródło rozrywki i narzędzie pomocne w nauce i pracy, ale ma też ciemną stronę, bo czyha w nim sporo zagrożeń. I dlatego też to my, rodzice, powinniśmy wprowadzić naszą pociechę do tego świata. Danie mu tableta czy telefonu na kilkanaście minut i zupełnie niezainteresowanie tym, co na nim robi, nie jest dobrym rozwiązaniem – mówi Daria Jaworska, psycholog. I dodaje:

– Nie chodzi jednak o to, by mówić do dziecka z pozycji eksperta. Nie dyktujmy mu co można, a czego nie. Towarzyszmy mu natomiast w odkrywaniu wirtualnego świata. Bądźmy zainteresowani i autentycznie ciekawi tym, co w nim robi.

Tego samego zdania jest Maciej Kępka, specjalista do spraw edukacji z programu Dziecko w Sieci FDDS.

– Rolą rodziców jest interesowanie się tym, co robią młode osoby w internecie. Warto czasem obejrzeć wspólnie np. ulubionych you'tuberów dziecka, by dać sobie możliwość zareagowania czy skomentowania tego, co nasze dziecko ogląda. Uważność rodzicielska może mieć kluczowe znaczenie w zauważaniu symptomów, które mogą świadczyć o tym, że dzieje się coś złego i nasze dziecko np. doświadcza cyberprzemocy lub innego zagrożenia w wirtualnym świecie.

3. Bezpieczeństwo dzieci w sieci to priorytet!

Jak dbać o bezpieczeństwo w sieci?

• Stosuj trudne do odgadnięcia hasła. Nikomu ich nie zdradzaj. Staraj się też je zapamiętać (nie zapisuj ich nigdzie).
• Nie podawaj w sieci wszystkich informacji o sobie oraz nie wysyłaj swoich zdjęć.
• Zachowaj czujność: w internecie mogą próbować się kontaktować z tobą osoby podające się za kogoś innego.
• Korzystaj z urządzeń, które mają zainstalowany program antywirusowy.
• Jeśli jesteś w niebezpieczeństwie, zadzwoń pod numer 116 111 (jest to telefon zaufania dla dzieci i młodzieży).
• Przestrzegaj zasad korzystania z sieci, które ustaliliście wspólnie z rodzicami.
• Dbaj o relacje w świecie rzeczywistym. Spotykaj się z przyjaciółmi, pielęgnuj swoje hobby, spędzaj czas z rodziną.

– Podkreślmy to raz jeszcze: bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie wymaga zaangażowania zarówno rodziców, jak i szkoły – mówi Maciej Kępka.

– Pewnym wsparciem dla dorosłych mogą być rozwiązania technologiczne, np. narzędzia kontroli rodzicielskiej. Należy jednak pamiętać, że ich znaczenie wraz z wiekiem i rozwojem dziecka powinno maleć na rzecz zaufania oraz rzetelnej edukacji – dodaje.

4. Bezpieczne dzieci w sieci a profilaktyka uzależnień

Bardzo ważne jest nie tylko wiedzieć, jak dbać o prywatność w sieci, ale również jak ustrzec się przed uzależnieniem. Pamiętajmy jednak, że znaczenie ma tu nie tylko czas spędzany w sieci, ale też istnienie dodatkowych okoliczności, wśród których wyróżnia się:

• spędzanie przy komputerze coraz większej ilości czasu kosztem innych zainteresowań;
• zaniedbywanie obowiązków rodzinnych i szkolnych z powodu aktywności w internecie;
• pojawianie się konfliktów rodzinnych związanych z internetem;
• kłamstwa dotyczące czasu spędzanego w internecie,
• podejmowanie nieudanych prób jego ograniczenia,
• reagowanie rozdrażnieniem lub nawet agresją, gdy korzystanie z komputera jest utrudnione lub niemożliwe.

[Podane za: Woronowicz B. (2009), Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Poznań/Warszawa: Parpamedia]

Warto zatem rozmawiać z dzieckiem i zachować czujność. To też dobry moment, by samemu przyjrzeć się temu, jak często logujemy się do sieci. Jeśli dziecko widzi nas nieustannie z telefonem w ręku i słyszy przy tym zakaz jego używania, otrzymuje niespójny komunikat. Ma też poczucie niesprawiedliwości.

Warto też zaproponować mu lekturę książki "Już, już!" Katarzyny Wasilkowskiej (idealnie jest czytać ją razem). Kiedy poznajemy jej bohaterkę, Lulę, dziewczynka jest spokojną, bardzo dobrą uczennicą z plastycznymi zdolnościami. Ma kochającą rodzinę i psa, który ją uwielbia. Pewnego dnia w jej pokoju pojawia się komputer, który ma pomóc w odrabianiu zadań domowych i nauce. Dość szybko jednak staje się miejscem, w którym Lula, wzorem szkolnych koleżanek, gra w "Kryształowy zamek". Wirtualny świat wciąga ją z każdym dniem coraz bardziej...

Książka mocno zapada w pamięć. Jest wręcz namacalnym dowodem na to, jak początkowo niewinna zabawa może zmienić życie całej rodziny w koszmar.

– Jeśli czujemy, że nasze dziecko spędza w sieci zbyt dużo czasu, nie bójmy się szukać pomocy w poradni psychologiczno-pedagogicznej, poradni zdrowia psychicznego lub ośrodku terapii uzależnień. Porozmawiajmy też ze szkolnym pedagogiem lub psychologiem. Odpowiednio szybkie zauważnienie sygnałów alarmowych i działanie ze strony dorosłych mogą pomóc dziecku wydostać się z sideł uzależnienia – podsumowuje Daria Jaworska.