Asteroidy - czym są, jak powstają i czy zagrażają Ziemi?
Przez wszechświat przemierza mnóstwo różnego rodzaju ciał niebieskich. Wśród nich znajdują się asteroidy - niewielkie, skaliste ciała. W języku polskim często określane są jako planetoidy lub planetki. Ich największa ilość znajduje się pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza, tworząc tzw. główny pas asteroid. Uczymy się o nich w szkole podstawowej podczas lekcji geografii i fizyki. Jak powstają asteroidy? Czym się różni asteroida od meteorytu? Czy te ciała niebieskie zagrażają naszej planecie?
1. Czym są asteroidy?
Asteroidy to ciała niebieskie o nieregularnych kształtach i dość niewielkich rozmiarach, choć w niektórych przypadkach osiągają nawet 1000 km średnicy. Mają stałą powierzchnię w postaci lodu lub skały. Czasem zdarza się, że niewielka asteroida bądź jej odłamek wpada w atmosferę Ziemi, co nazywamy spadającą gwiazdą.
Nie każda asteroida spala się w atmosferze, a te, które spadają na Ziemię, stanowią dobry materiał do badań. Można dzięki nim badać ich skład oraz budowę, obecnie badano niemal 700 tysięcy asteroid, a ponad połowa z nich otrzymała numerację. Najwięcej asteroid znajduje się na pasie między orbitami Marsa i Jowisza.
2. Jak zbudowane są asteroidy?
Materiał skalny, z którego zbudowane są asteroidy, zbliżony jest do materiału księżycowego. Zwykle mają nieregularne kształty, a na ich powierzchni można zaobserwować kratery uderzeniowe oraz warstwy regolitu. Kształtem przypominają księżyce Marsa. Według jednej z hipotez księżyce tej planety to właśnie przechwycone przez jego pole grawitacyjne asteroidy.
Planetoidy okrążają Słońce, a ich orbity charakteryzuje duży mimośród i podobieństwo orbit. Ich orbity są do siebie podobne, rozmieszczone w niektórych obszarach Układu Słonecznego.
3. Czym różnią się asteroidy od meteorytów?
Dość często uczniowie mają problem z odróżnieniem asteroid od meteorytów. Jaka jest różnica między nimi? Bardzo prosta: meteoryty to asteroidy, które uderzają w Ziemię. Zostały tak nazwane, ponieważ po wejściu w atmosferę pozostawiają smugę światła.
Meteoryty zależnie od tego, z czego są zbudowane, mogą być kamienne, metaliczne lub mieszane.
4. Skąd się biorą asteroidy?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Badania nad nimi prowadzone są od bardzo dawna, a w trakcie poszukiwań 1 stycznia 1801 roku odkryto obiekt, który został nazwany Ceres. Z czasem zaczęto odkrywać w niedalekiej odległości od niego coraz więcej ciał niebieskich, które później uzyskały status asteroid.
Najprawdopodobniej asteroidy powstały w początkach powstawania Układu Słonecznego, podobnie jak planety z pierwotnej mgławicy (obłoku gazu, z którego wyłoniły się wszystkie ciała niebieskie, w tym Słońce). Według jednej z teorii między Marsem a Jowiszem powstawała inna planeta, jednak z powodu zbyt silnego pola grawitacyjnego Jowisza, nie udało się jej uformować do końca.
W miejsce jednej planety powstałyby liczne mniejsze ciała niebieskie. Przez wyjątkowo silne pole grawitacyjne Jowisza asteroidy zderzałyby się ze sobą i stąd wzięłyby się widoczne na nich kratery uderzeniowe.
Niewielkie rozmiary planetoid powodują, że pola grawitacyjne innych ciał niebieskich mogą w dużym stopniu wpływać na ich zachowanie: kierunek, lot i zderzanie się z innymi ciałami niebieskimi.
5. Czy asteroidy zagrażają Ziemii?
Asteroidy mogą być zagrożeniem zarówno dla Ziemi, jak i innych planet w Układzie Słonecznym. Skutkiem zderzenia planetoidy z innym ciałem niebieskim byłyby duże zniszczenia, które można byłoby porównać z siłą eksplozji dużych rozmiarów bomby atomowej.
Warto dodać jednak, że zdecydowana większość planetoid spala się w atmosferze Ziemii. Potencjalnie niebezpieczne dla naszej planety asteroidy są na bieżąco obserwowane i na obecną chwilę żadna z nich nie zagraża bezpośrednio bezpieczeństwu Ziemi.
