Żbik. Jak wygląda i gdzie występuje?
Żbik to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Niezwykle trudno go spotkać, ponieważ stroni od ludzi. Wizualnie żbik jest bardzo podobny do kota domowego, jednak gdy przyjrzymy się uważniej, z łatwością dostrzeżemy różnice. Jak wygląda żbik, czym się charakteryzuje i gdzie występuje? Czy żbik miauczy, podobnie jak jego udomowiony kuzyn?
1. Żbik: co to za zwierzę?
Żbik po raz pierwszy został opisany w 1758 roku przez szwedzkiego lekarza i przyrodnika, Karola Linneusza, na podstawie wyglądu kota domowego. Obecnie obowiązującą nazwę nadał mu niemiecki przyrodnik, Johann Christian Daniel von Schreber, który w swoim kraju zaobserwował żbika w naturze.
Żbik to podgatunek dzikiego kota. Zamieszkuje nieliczne lasy europejskie oraz zalesione obszary Kaukazu i Turcji. Nie znajdziemy go w Skandynawii, w Anglii oraz Szkocji zaś został wytępiony.
Żbik obok rysia jest kolejnym przedstawicielem dzikich kotów w Polsce. Wyglądem przypomina dużego kota domowego. Jego futro jest dla niego świetnym kamuflażem, przez które jest go bardzo trudno wypatrzeć w środowisku naturalnym.
Ma to związek także z jego ostrożnością- musi stale być czujny, aby nie zostać ofiarą innych drapieżników. Największym wrogiem żbika jest jednak człowiek, który często bezpowrotnie niszczy środowisko jego występowania.
2. Jak wygląda żbik?
Samice żbika osiągają przeciętnie około 3,5 kg wagi. Samce są cięższe - ich waga to około 5 kg. Długość ciała wynosi od 40 do 90 cm, podobnie jak u kotów domowych.
Umaszczenie żbika jest bure z czarnymi prążkami, tęczówki oczu w różnych odcieniach niebieskiego lub zielonego, źrenice podłużne, pionowe. Uszy są szpiczaste, podobnie jak u rysia zakończone niewielkimi frędzlami.
Futro żbika jest dość długie i puszyste. Od głowy do ogona ciągnie się delikatna, ciemna pręga; na głowie ma cztery pręgi z obu stron twarzy. Opuszki stóp są czarne.
Żbik posiada charakterystyczny, puszysty ogon, który zdecydowanie odróżnia go od innych osobników z gatunku kotowatych.
Wysokość żbika w kłębie wynosi od 25 do 35 cm.
Gdy żbik jest rozwścieczony, kładzie uszy płasko po głowie, szeroko otwiera czerwoną paszczę, parska, jeży się i wygina grzbiet w łuk, przez co sprawia wrażenie, że stał się potężniejszy.
3. Czym się żywi żbik?
Pożywieniem żbika są małe ssaki, ptaki, żaby, gryzonie, małe sarny, jelonki, jagnięta, gryzonie, czasem owady.
4. Charakterystyka żbika
Żbik to zwierzę nocne, w czasie dnia jest aktywny tylko tam, gdzie nie ingeruje człowiek. Jest mięsożercą. Samotnik, okres rui jest jedynym czasem, kiedy zwierzę to łączy się w pary. Czas godów przypada na przełom lutego i marca.
Ciąża samicy żbika trwa od 65 do 69 dni, wielkość miotu zaś wynosi od 1 do 7 młodych. Samice dojrzewają w wieku 10 miesięcy, samce rok później. Swoje gniazda zakładają zwykle w norach, zwałowiskach gałęzi, dużych dziuplach. Młode karmione są mlekiem matki przez 6 - 7 tygodni.
Dojrzałość płciową osiągają w 10 - 12 miesiącu życia, średnia długość życia żbika w niewoli wynosi od 12 do 15 lat.
Terytoria samców są większe niż samic, wynoszą od kilkuset metrów do nawet kilku kilometrów kwadratowych. Nie nakładają się i mają wyraźne granice.
Żbik, choć często zamieszkuje lasy, lubi luźne, młode drzewostany. Preferuje lasy z obfitym podszyciem, zróżnicowane - gdzie łatwiej mu znaleźć pokarm i schronienie. Poluje głównie na polanach śródleśnych, w dolinach rzecznych, na łąkach i na obrzeżach lasów.
Unika ludzi. Jeśli pojawia się w okolicach ludzkich skupisk, to tylko ze względu na obecność gryzoni. Dziennie przebywa od 4 do 12 kilometrów w poszukiwaniu pożywienia.
Co ciekawe, żbik często się czyści, mruczy i miauczy jak kot domowy, choć wydawane przez niego dźwięki są nieco głębsze i niższe (przypomina mlaskanie).
5. Czy żbik jest pod ochroną?
Zwierzę to w Polsce, jak i w innych krajach Europy, objęte jest ochroną gatunkową. Występuje bardzo rzadko, głównie w Karpatach i na Podkarpaciu, w ilości około 200 sztuk.
