Zaburzenia opozycyjno-buntownicze. Jak rozpoznać?
Zaburzenia opozycyjno-buntownicze to jeden z problemów wychowawczych, który może się pojawić u ucznia. Dotyczy częściej chłopców niz dziewczynek. Przeczytajcie, jak wygląda terapia dziecka opozycyjno-buntowniczego.
1. Zaburzenia opozycyjno-buntownicze: objawy
Chyba nie ma dziecka, które choć raz by się nie zezłościło, krzyczało czy pokłóciło się z rówieśnikami. To zupełnie normalne. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy takie zachowania pojawiają się regularnie i z miesiąca na miesiąc się nasilają.
Zachowania opozycyjno-buntownicze są dużym wyzwaniem zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców. Bywają też przyczyną problemów w szkole, np. wiążą się często z obniżeniem oceny z zachowania. Są też źródłem stygmatyzacji, co znacząco utrudnia łagodzenie objawów i może nasilić problem.
Objawy, które mogą sugerować zaburzenia opozycyjno-buntownicze, to:
- wrogie nastawienie do rodziców, nauczycieli, ale i rówieśników,
- szybka utrata kontroli,
- duża nerwowość,
- złośliwość,
- mściwość,
- aktywny sprzeciw wobec próśb i reguł,
- gniew,
- przewrażliwienie wobec własnej osoby.
Dziecko z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi wykazuje postawę negatywistyczną. Często innych obwinia za swoje niepowodzenia. Potrafi jednak zapanować nad swoim zachowaniem, zwłaszcza w nowych sytuacjach i wobec mniej znanych osób.
2. Zaburzenia opozycyjno-buntownicze a zaburzenia zachowania u dzieci
Zaburzenia opozycyjno-buntownicze nie są tym samym co zaburzenia zachowania (choć niekiedy stawia się między nimi znak równości, jedynie wskazując na pewne różnice).
Zaburzenia zachowania u dzieci wiążą się jednak z przekraczaniem granic społecznych i prawnych. Dziecko dopuszcza się wówczas kradzieży, włamań, picia alkoholu. Chodzi na wagary i może sięgać po zakazane substancje, np. narkotyki, dopalacze.
Dziecko z zaburzeniami zachowania i emocji może naruszać nietykalność innych osób dopuszczając się bicia, pogróżek, zastraszania, gwałtu.
Przyjmuje się, że zaburzenia zachowania i emocji częściej dotycza nastolatków i niekiedy poprzedzają je zaburzenia opozycyjno-buntowniczne w okresie dzieciństwa.
3. Zespół opozycyjno buntowniczy: przyczyny
Zaburzenia opozycyjno-buntownicze to złożony problem, który może wynikać z kilku czynników. Znaczenie mają tu zarówno czynniki biologiczne (m.in. uwarunkowania genetyczne, spadek wskaźników aktywności serotoniny), jak i środowiskowe.
Diagnoza stawiana jest częściej u dzieci, których rodzice stawiali im wysokie wymagania i stosowali surowe kary (zwłaszcza nieadekwatne do wagi danego przewinienia). Ale i przeciwnie – mogą wynikać np. z braku zaangażowania dorosłych w życie dziecka.
4. Zachowania opozycyjno-buntownicze. Jak leczyć?
Diagnoza dziecka z zaburzeniami zachowania w dużej mierze opiera się na rozmowie z pacjentem, obserwacji jego zachowania, a także na wywiadzie z rodzicami i nauczycielami. I każda z wymienionych osób powinna też zaangażować się w proces terapii (konieczny może być udział np. w warsztatach umiejętności rodzicielskich). Ważne jest również wspólne ustalenie zasad i ich respektowanie.
Istotne znaczenie ma też psychoterapia indywidualna dziecka, jak również treningi umiejętności społecznych i radzenia sobie z agresją.
Zaburzenia opozycyjno-buntownicze w szkole wymagają współpracy na linii uczeń – nauczyciel – pedagog.
5. Zachowania opozycyjno-buntownicze. Jak postępować?
Rozpoznanie problemu i podjęcie terapii to duży krok w stronę poprawy zachowania dziecka. Jeśli wprowadzone zostaną jasne zasady i będą one respektowane, wówczas jest duża szansa na zmiejszenie skali problemu.
Nie należy jednak zbyt surowo karać dziecka. Zdecydowanie lepiej jest, gdy młody człowiek musi ponieść konsekwencję swojego zachowania, np. zapłacić z własnych oszczędności za zniszczoną rzecz.
Dobrze jest też spędzać z dzieckiem więcej czasu, znajdując wspólną przestrzeń, np. związaną z jego zainteresowaniami.
