Wilk. Występowanie, struktura społeczna
Wilk jest bezpośrednim przodkiem psa. W Polsce występuje gatunek wilka szarego.
1. Wilk. Charakterystyka gatunku
Wilk jest ssakiem należącym do rzędu drapieżnych Carnivora i rodziny psowatych Canidae. Występuje w północnej część Eurazji i Ameryki. Zamieszkuje tereny leśne, górskie, rozległe równiny, a także tereny podmokłe.
Wilk jest bezpośrednim przodkiem psa, z wyglądu przypomina owczarka alzackiego, ale różni się od niego szczupłą sylwetką, wąską klatką piersiową, chudym zadem, długimi kończynami i mniejszymi uszami. Budowa ciała umożliwia wilkowi wytrwały chód, a w razie konieczności szybki, długodystansowy bieg.
Wilki mają doskonały węch i słuch, to dzięki tym zmysłom polują oraz komunikują się z innymi wilkami. Natomiast wzrok wilki mają słaby. W ciągu dnia widzą gorzej niż człowiek, lepiej dostrzegają obiekty poruszające się, niż nieruchome. Co więcej daltonistami - rozpoznają głównie kolor szary, oraz żółty i niebieski.
Wilk jest zwierzęciem silnie terytorialnym. Terytorium swojej rodziny zaznacza moczem. Z kolei wycie służy do komunikacji między osobnikami i zacieśnianiu więzów grupy.
2. Gatunki wilków
Wyróżnia się sześć głównych gatunków wilków:
- wilk szary;
- wilk iberyjski;
- wilk polarny;
- wilk arabski;
- wilk rudy;
- wilk etiopski.
## Wilk szary. Występowanie w Polsce
W Polsce występuje gatunek wilka szarego. Najwięcej wilków żyje w województwach: podkarpackim, małopolskim, podlaskim, warmińsko-mazurskim.
Największą ostoją wilków są Karpaty i Pogórze Karpackie. Szacuje się, że te tereny zamieszkuje ok. 200 wilków.
Według oficjalnych danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Polsce w 2019 roku żyło około 2 tysiące wilków.
3. Struktura społeczna wilków
W wieku dwóch lat wilk osiąga dojrzałość płciową i opuszcza rodzinę w poszukiwaniu partnera i swojego terytorium łowieckiego.
Wilki są monogamistami, wiążą się w pary na całe życie. W 92 proc. przypadków ich związek kończy się z powodu śmierci jednego z partnerów. Często zdarza się to z winy człowieka. Wiele wilków w Polsce ginie pod kołami samochodów, pociągów lub na skutek kłusownictwa.
Wilki mają jeden miot rocznie. Styczeń i luty to czas godów. Ciąża wilczycy trwa 63-65 dni. Młode wilczki rodzą się na przełomie marca i kwietnia i jest ich w jednym miocie ich od 2 do 6 szczeniąt.
W okresie laktacji wilczyca nie odstępuje szczeniąt, a pokarm przynosi jej partner. Po około 6 tygodniach młode wilczki przechodzą na dietę mięsną. Kiedy rodzice ruszają na polowanie, szczeniakami opiekuje się starsze rodzeństwo.
Mimo troskliwej opieki, w którą zaangażowana jest cała wilcza rodzina, pierwszy rok przeżywa najwyżej połowa miotu.
4. Wilki. Dieta i polowanie
Według badań telemetrycznych terytorium łowieckie wilczej rodziny zamieszkującej w Polsce zajmuje ok. 250 km² na nizinach, a w górach - ok 150 km² .
Podstawą diety wilków są ssaki kopytne. Wilki głównie polują na jelenie, sarny, dziki, łosie, a także bobry. Jednak wilki zabijają głównie osobniki stare, młode i chore, ponieważ są łatwiejsze do upolowania. Dzięki temu w lesie jest zachowana równowaga biologiczna.
Selekcja osobników słabych powoduje to, że rozmnażają się głównie zwierzęta zdrowe i silne o najlepszej puli genów.
Dorosłe i zdrowe jelenie czy sarny są bardzo trudną zdobyczą, bo są perfekcyjnie przystosowane do ucieczki. Pogoń za tymi zwierzętami wymaga od wilka ogromnych pokładów energii. Zaledwie jedno na dziesięć polowań wilków na jelenia oraz jedno z pięciu na sarny, kończy się sukcesem.
## Ochrona wilka. Czerwona księga
Wilk umieszczony został w obu wydaniach Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych i Ginących w Polsce, a także na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych w Karpatach.
Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, wilki objęte są ochroną ścisłą. Wilk jest chroniony również przez Konwencję Berneńską.
Zabronione jest ich zabijanie, okaleczanie, chwytanie, przetrzymywanie, niszczenie nor i wybieranie z nich szczeniąt, a także przechowywanie i sprzedaż skór i innych fragmentów martwych osobników, bez odpowiedniego zezwolenia.
5. Ataki wilków na ludzi i zwierzęta hodowlane
Wokół wilków krąży wiele mitów, często rozpowszechnianych przez niektórych myśliwych. Jeden z tych mitów głosi, że wilki niemal powszechnie napadają na zwierzęta gospodarskie i przez to stanowią zagrożenie. Tymczasem zwierzęta gospodarskie stanowią zaledwie 1-3 proc. zabitych przez wilki zwierząt.
W 2018 odszkodowania za ataki wilków na inwentarz wyniosły 1,1 mln zł. Dla porównania w tym samym roku odszkodowania za szkody wyrządzone przez bobry wynosiły 25 mln zł. Natomiast za szkody w uprawach rolnych powodowane przez zwierzęta łowne (jelenie, sarny i dziki) wypłacono ok. 91 mln zł.
Od zakończenia II Wojny Światowej do momentu objęcia wilka ochroną, w Polsce nie zarejestrowano przypadków ataków zdrowych wilków na ludzi. W 2018 roku zarejestrowano 2 przypadki, kiedy wilki pokąsały ludzi. W obu przypadkach zwierzęta były dokarmianie i częściowo oswojone.