Wiatr. Co to za zjawisko, w jaki sposób mierzyć wiatr?
Wiatr to określenie ruchu powietrza o kierunku poziomym w stosunku do powierzchni Ziemi. Powstaje pod wpływem różnych czynników, takich jak między innymi różnica ciśnień czy zmiany temperatury. Jest zaliczany do zjawisk pogodowych. Od czego zależy siła wiatru? Jakie znamy rodzaje wiatru? Jak określić kierunek wiatru?
1. Co to jest wiatr?
Wiatrem nazywamy poziomy lub prawie poziomy ruch powietrza. Powstaje w wyniku różnicy w ukształtowaniu terenu, różnicy ciśnień lub zmian temperatury.
Najczęściej kieruje się z terenów, na których panuje wyższe ciśnienie w stronę miejsc o ciśnieniu niższym - w tym kierunku wieje wiatr. Jest jednym ze składników pogody.
Warto zauważyć, że określając kierunek wiatru, meteorolodzy używają różnej terminologii - wiatr wschodni oznaczać będzie wiatr wiejący ze wschodu, jednak już określenie "wschodni prąd oceaniczny" będzie oznaczało wiatr płynący na wschód.
2. Rodzaje wiatru
Możemy wyróżnić kilka rodzajów wiatru:
- stałe - wiatry nie zmieniające swego kierunku w czasie całego roku: pasat, antypasat;
- sezonowe (okresowe) - wiatr zmieniający kierunek w cyklu dobowym lub rocznym: monsun;
- zmienne (lokalne) - wiatr zmieniający kierunek zależnie od lokalnych ośrodków barycznych: monsun, fen, bryza;
- wiatry zboczowe (górskie i dolinne) - pustynny, samum, harmattan.
3. Jak mierzymy prędkość wiatru?
Prędkość wiatru podawana jest w metrach na sekundę lub kilometrach na godzinę. Do jego pomiarów wykorzystuje się wiatromierze (anemometry), radary, skatermometry i sondy meteorologiczne. W prognozie pogody podawany jest zwykle kierunek, w którym przesuwają się poszczególne masy powietrza.
Prędkość wiatru to wielkość charakteryzująca się dużą zmiennością, dlatego też zwykle meteorolodzy podają jej wartość uśrednioną.
Średnia prędkość wiatru obliczana jest na 10 minut przed terminem obserwacji, podawana tylko w liczbach całkowitych. Jeśli prędkość wiatru nie przekracza 1 węzła (0,5 m/s) mówimy, że mamy do czynienia z ciszą.
Najłatwiejszą metodą pomiaru prędkości wiatru jest analiza widocznych rezultatów oddziaływania wiatru na powierzchni litosfery. Jest to możliwe dzięki skali Beauforta, opracowanej przez irlandzkiego fizyka i meteorologa Francis Beaufort'a.
4. Wykorzystanie wiatru
Wiatr jest wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej, do czego służą wiatraki, inaczej zwane turbinami wiatrowymi.
Siła wiatru umożliwia także poruszanie się statków żaglowych. Niejednokrotnie jednak wiatr może być także niebezpieczny - jako dzika, nieokiełznana siła natury może stwarzać zagrożenie dla człowieka.
