Szafir - właściwości i zastosowanie
Szafir jest niezwykłym i bardzo cennym minerałem, szczególnie pożądanym ze względu na jego wspaniały niebieski kolor, połysk, wytrzymałość i twardość. Od wieków fascynuje ludzi i pobudza wyobraźnię. Określenie "szafir" obejmuje wszystkie odmiany kolorystyczne korundu (oprócz rubinu). Jakie są właściwości szafiru?
1. Czym jest szafir?
Szafir jest bardzo twardym, rzadkim minerałem z gromady tlenków, jest niebieską odmianą korundu. Jego nazwa pochodzi od starogreckiego sappheiros, co w starożytności oznaczało lapis lazuli. Nazwa w tym języku prawdopodobnie została przejęta z języków semickich.
2. Gdzie występuje szafir?
Minerał ten jest spotykany w skałach magmowych, pegmatytach oraz bazaltach. Największe znajdowane kryształy znajdywane są najczęściej w Sri Lance, Kambodży, Australii i Indiach, Kolumbii, RPA czy na Madagaskarze.
W Polsce białe i przezroczyste szafiry można znaleźć na Dolnym Śląsku, w pegmatytach Kruczych Skał w Wilczej Porębie koło Karpacza. Znajdowane są również w aluwiach rzeki Izery.
3. Właściwości szafiru
Minerał ten najczęściej tworzy kryształy o postaci pseudoheksagonalnych słupów i bipiramid. Na ścianach kryształów często pokazują się poprzeczne zbrużdżenia.
Szafir jest przezroczysty, kruchy, wykazuje również podzielność wykorzystującą płaszczyzny zbliźniaczeń.
Może występować także w innych barwach - złotej, białej, jasnoróżowej, purpurowej, czerwonawej, pomarańczowoniebieskiej, pomarańczowoczerwonej (paparadża), fioletowej (ametyst wschodni) fioletowoniebieskiej (szafir kaszmirski), jasnoniebieskiej (akwamaryn wschodni), zielonej (szmaragd wschodni), szarej, brunatnej, bezbarwnej (leukoszafir) czy czarnej.
Znaleźć można także odmiany dwubarwne (tzw. szafir arbuzowy), a także wykazujące asteryzm (szafir gwiaździsty). Powodują je domieszki magnezu, tytanu, chromu, żelaza i wanadu.
Niektóre z odmian wykazują pleochroizm, a niekiedy nawet luminescencję.
Szafiry są bardzo wytrzymałe (gęstość rzędu 3,95 - 4,03) i twarde (9 w skali Mohsa), jedynym minerałem twardszym jest diament. Mimo to przy braku ostrożności szafir podatny jest na pęknięcia i odpryskiwanie.
4. Zastosowanie szafiru
Szafir ma szereg zastosowań, oto kilka z nich:
- używany jest do produkcji igieł do gramofonów;
- cienkowarstwowe elementy wykonane z szafiru są wykorzystywane do produkcji odpornych na zarysowania powłok soczewek i dotykowych elementów optycznych urządzeń elektronicznych;
- jest to kamień szlachetny, stosowany w jubilerstwie;
- jest to bardzo pożądany, ceniony i wyjątkowo atrakcyjny kamień kolekcjonerski;
- wykorzystywany jest w przemyśle precyzyjnym;
- można go otrzymać również syntetycznie.
Ponadto w medycynie niekonwencjonalnej kamień ten leczy wzrok, łagodzi problemy skórne, problemy reumatyzmu, poprawia percepcję i eliminuje brak apetytu. Pomaga przy bezsenności, działa uspokajająco.
Według wierzeń dodatkowo chroni przed obłudą i fałszem, wzmacnia siłę woli i inteligencję.
