Samobójstwa wśród dzieci. Przez pandemię szpitale psychiatryczne przeżywają oblężenie
Rośnie liczba samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Po 2020 roku wzrosła liczba zakończonych śmiercią prób samobójczych wśród nieletnich. W ubiegłym roku w całej Polsce życie odebrało sobie 107 dzieci, najmłodsze z nich miało 8 lat. Oznacza to, że system wsparcia dla dzieci podczas okresu pandemii nie sprawdził się.
1. Samobójstwa dzieci i młodzieży w Polsce
O smutnych statystykach rozmawiamy z prof. Januszem Heitzmanem z Instytutu Psychiatrii i Neurologii, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, członkiem komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk, pełnomocnikiem Ministra Zdrowia ds. Psychiatrii Sądowej.
Martyna Chmielewska, WP Parenting: Po 2020 roku wzrosła liczba zakończonych śmiercią prób samobójczych wśród nieletnich. W ubiegłym roku w całej Polsce życie odebrało sobie 107 dzieci, najmłodsze z nich miało 8 lat. Czy ostatnio więcej dzieci trafia na oddziały psychiatryczne?
Prof. Janusz Heitzman: W ubiegłym roku odnotowano 107 samobójstw. Są to dane Komendy Głównej Policji. Jest to tzw. ciemna liczba. Oznacza to, że liczba zamachów samobójczych jest większa. Jest duży obszar zgonów, które nie są klasyfikowane jako samobójstwa, ale wypadki komunikacyjne czy przewlekłe zatrucia lekami.
Podczas pandemii nie było dużego oblężenia na dziecięcych oddziałach psychiatrycznych. Jest to związane z lockdownem i zdalnym nauczaniem. Niestety liczba samobójstw wśród dzieci wzrasta. Oznacza to, że system wsparcia dla dzieci podczas pandemii nie sprawdził się.
Dziecko nie mogło liczyć na wsparcie ze strony szkoły, rówieśników, rodziców. Miało także ograniczony kontakt z innymi dziećmi, który jest bardzo ważny dla jego prawidłowego rozwoju. Dzięki kontaktom z kolegami nabywa się kompetencje społeczne, odwagę w prezentowaniu własnego zdania, organizowania życia, zdolności do przewodzenia, ujawniania swoich emocji.
Z badań naukowych dotyczących pandemii hiszpanki wynika, że osoby, które żyły w tamtych czasach, gorzej funkcjonowały w społeczeństwie (były słabiej wykształcone, mniej zarabiały).
Z jakiego powodu najczęściej dzieci odbierają sobie życie?
Dzieci czują się nierozumiane przez nauczycieli, rodziców, rówieśników. Często na skutek złej komunikacji pomiędzy nauczycielem a dzieckiem rozwija się u nich nadmierny poziom wrażliwości na krytykę. Dziecko ma poczucie niesprawiedliwej oceny. Brak wsparcia sprawia, że u dziecka rozwija się poczucie bezradności, bezsilności, depresyjnego myślenia (nikt mnie nie kocha, nikt mnie nie lubi, nikt mnie nie chce, nie mogę żyć w otaczającej mnie rzeczywistości). Nie może się odnaleźć w otaczającym świecie. Traci chęć do życia. Nie widząc żadnego światełka w tunelu - dokonuje próby samobójczej.
Jakie zmiany należy wprowadzić w psychiatrii dziecięcej, aby przeciwdziałać samobójstwom wśród dzieci?
Chcemy uruchomić szybką ścieżkę wsparcia dla dzieci, które potrzebują pomocy. Okazuje się, że psycholog i pedagog szkolny nie spełniają swojej roli. Są to z reguły pracownicy na etatach oświatowych. W poradniach psychologiczno-pedagogicznych zajmują się głównie dziećmi, które mają problemy z nauką. Oceniają poziom edukacyjny dziecka.
Tylko połowa szkół w Polsce zatrudnia pedagogów na etat. Jeśli dziecko ma poczucie krzywdy, osamotnienia, niesprawiedliwości, braku wsparcia i miłości, to nie będzie na własną rękę szukać psychologa, pedagoga.
Trzeba odwrócić możliwość udzielania pomocy. Tak naprawdę to pedagog, psycholog powinien skontaktować się z osobami, które potrzebują pomocy. Dlatego bardzo ważne są relacje nauczycieli z dziećmi. Uczniów powinno się obserwować. Jeśli dziecko jest smutne, widać, że coś złego się z nim dzieje, powinno się je skierować do fachowca. Zwiększy to poziom bezpieczeństwa dziecka. Dzięki wsparciu psychologa dziecko będzie mogło rozwiązać swoje problemy.
Wiemy, że powstała inicjatywa wsparcia psychoterapeutycznego dzieci...
Tak. Powstało już 330 poradni psychologiczno-psychoterapeutycznych, które zatrudniają nowych psychoterapeutów dziecięco-młodzieżowych. Sieć poradni obejmuje całą Polskę. Powinni o nich wiedzieć: pediatra, psycholog, pedagog, szkolna poradnia pedagogiczna, podstawowa opieka zdrowotna.
Poradnie psychologiczno-psychoterapeutyczne mają ograniczone limity przyjęć (430 przyjęć miesięcznie). Brakuje terapeutów. Przypuśćmy, że poradnia zatrudnia 4 psychoterapeutów. Osoby te musiałyby pracować po kilkanaście godzin, aby udzielić pomocy wszystkim potrzebującym osobom. Z tego powodu możliwości udzielenia wsparcia osobom w kryzysie są ograniczone.
2. Gdzie szukać pomocy?
Jeżeli zauważysz u siebie albo bliskich niepokojące zmiany w zachowaniu – obniżony nastrój, problemy ze snem, utratę zainteresowań, brak zadowolenia z życia, niechęć do życia, zamartwianie się, niepokój itp. – nie zwlekaj, tylko porozmawiaj ze specjalistą.
Jeżeli potrzebujesz rozmowy z psychologiem przez telefon, dzwoń pod:
Kryzysowy Telefon Zaufania 116 123; czynny codziennie od 14:00 do 22.00.
Antydepresyjny Telefon Zaufania 22 484 88 01; czynny od poniedziałku do piątku od 15:00 do 20.00, dyżurują tu też lekarz psychiatra i seksuolog.
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji 22 594 91 00; czynny w środy i czwartki od 17:00 do 19.00.
Telefon Zaufania Młodych 22 484 88 04; czynny od poniedziałku do soboty od 11:00 do 21.00.
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111; czynny całodobowo 7 dni w tygodniu.
Pomoc znajdziesz też w Ośrodkach Interwencji Kryzysowej. Są one nie tylko w dużych aglomeracjach, ale też mniejszych miastach. Najbliższy ośrodek znajdziesz przez internet. OIK-i działają w większości całodobowo, jest tam możliwość rozmowy telefonicznej czy bezpłatnego umówienia się na spotkanie z psychologiem, interwentem kryzysowym, prawnikiem.
3. Konsultacja z lekarzem
By odbyć konsultację psychiatryczną w trybie pilnym, możesz udać się do najbliższego szpitala, który ma psychiatryczną izbę przyjęć – choć z uwagi na pandemię lepiej dowiedzieć się wcześniej, jak funkcjonuje dana placówka.
Możesz udać się również do jednego z Centrów Zdrowia Psychicznego. To pilotażowy program szybkiego dostępu do leczenia psychiatrycznego, psychologa, psychoterapeuty. Nie obowiązują tu żadne zapisy, w godzinach pracy do centrum można przyjść w każdej chwili. Pomoc jest bezpłatna i obejmuje również osoby nieubezpieczone.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl