Równoważnik zdania - czym jest równoważnik zdania, jak go używać?

Równoważnik zdania jest to wypowiedzenie, które nie zawiera orzeczenia, wyrażonego osobową formą czasownika, a mimo to, dzięki znajomości kontekstu odbiorca z łatwością zrozumie jego treść. W jakich zdaniach może występować? Kiedy równoważnik zdania jest błędnie skonstruowany?

1. Co to jest równoważnik zdania?

Równoważnik zdania z uwagi na brak orzeczenia nie jest zdaniem. Oczywiście, może zostać przekształcony w zdanie, jeśli dodamy do niego orzeczenie, np.:

• "Kto tam" - równoważnik zdania i "Kto tam jest" - zdanie, po dodaniu orzeczenia;
• "Dokąd to" - równoważnik zdania i "Dokąd to idziesz" - zdanie, po dodaniu orzeczenia;
• "Sprawa zakończona" - równoważnik zdania i "Sprawa została zakończona" - zdanie, po dodaniu orzeczenia.

Równoważnikiem zdania będą także wypowiedzenia takie jak:

Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę"

• "Wracać do domu";
• "Marcin pierwszy w szkole";
• "Jacek ósmy na mecie".

Równoważniki zdań mogą występować również w wypowiedzeniach złożonych, np.:

• "To dobrze, że podlałeś kwiatki";
• "Miło, że pamiętałeś";
• "Kiepsko, że nie pościeliłeś łóżka".

W funkcji równoważników zdań występować mogą też bezokoliczniki w zdaniach złożonych, np.:

• "Widać, jak na horyzoncie się przejaśnia".

2. Równoważnik zdania z imiesłowem

Często stosowaną formą w języku polskim jest imiesłowowy równoważnik zdania. W tym przypadku zdanie powstaje przy pomocy imiesłowu przysłówkowego z końcówką -ąc, -wszy, -łszy i stanowi jednocześnie zdanie podrzędne sposobu lub okolicznikowe.

Przykładem takiego równoważnika jest np.:

• "Mówiąc te słowa, odczuwałem duży dyskomfort".

Poprawnie skonstruowane zdanie złożone, w którym występuje imiesłowowy równoważnik zdania, powinno zawierać zarówno imiesłów, jak i czasownik w osobowej formie. Ponadto elementy te muszą być związane z tym samym podmiotem.

Przykładem źle skonstruowanego zdania będzie zdanie:

• "Biegnąc ulicą, zaczął padać śnieg" - zdanie jest niepoprawne, ponieważ podmiot zdania głównego (śnieg) nie jest zgodny z podmiotem równoważnika.

Imiesłowy równoważnikowe zazwyczaj pojawiają się w zdaniach podrzędnych czasowych. Przykład takiego zdania to np.:

• "Uzgodniwszy wspólną wersję, postanowili się rozejść".

Czasem możemy spotkać także równoważniki innych zdań podrzędnych jak np.:

• równoważnik zdania okolicznikowego sposobu: "Ojciec starał się nie zrobić hałasu, przechodząc w nocy przez pokój";
• równoważnik zdania przyzwalającego: "Licząc na jego umiejętności, starałem się nie martwić o powodzenie akcji";
• równoważnik zdania warunkowego: "Ćwicząc systematycznie, w ciągu tygodnia stracisz dwa kilogramy";
• równoważnik zdania przyczynowego: "Nauczyciel kazał uczniom nauczyć się wiersza, chcąc rozwijać ich zainteresowanie poezją".