Rok przestępny. Dlaczego co 4 lata luty jest o dzień dłuższy?
Rok przestępny wypada raz na cztery lata. Wówczas rok liczy 366 dni, a luty jest o jeden dzień dłuższy. Jak powstał obwiązujący powszechnie kalendarz gregoriański?
1. Co to jest rok przestępny?
Rok przestępny to rok kalendarzowy, w którym luty ma 29 dni, czyli o jeden dzień więcej niż luty w roku zwykłym.
Długość roku przestępnego została zwiększona o 1 dzień w celu dopasowania roku kalendarzowego do roku zwrotnikowego.
2. Rok kalendarzowy a zwrotnikowy. Różnice
Rok zwrotnikowy, zwany także rokiem astronomicznym, to okres czasu jaki zajmuje Ziemi ruch obiegowy wokół słońca. Jest to czas liczony od równonocy wiosennej, czyli dnia, w którym Słońce przechodzi przez punkt Barana. Równonoc wiosenna następuje ok. 20 marca i jest też początkiem astronomicznej wiosny.
Rok zwrotnikowy trwa 365,2422 dni, czyli (365 dni, 5 godzin, 48 minut, 45,989 sekund). Rok kalendarzowy rozpoczyna się 1 stycznia i trwa do 31 grudnia.
Podzielony jest on na 4 kwartały i 12 miesięcy. Razem daje to 52 tygodnie, czyli 365 dni kalendarzowych. Więc różnica czasu między rokiem zwrotnikowym a kalendarzowym wynosi niecałe 6 godzin.
Wydawać się może, że w skali roku to jest niewiele. Jednak jeśli zsumować każde 6 godzin, które rok kalendarzowy „traci” w stosunku do astronomicznego, to po 4 latach różnica wyniesie 24 godziny, czyli całą dobę. Ta „dodatkowa” doba, którą dopisujemy do kalendarza raz na 4 lata, to właśnie 29. dzień lutego.
3. Kalendarz juliański
Na pomysł jak dopasować rok kalendarzowy do zwrotnikowego wpadł grecki astronom Sosigenes z Alexandrii. Na prośbę Juliusza Cezara Sosigenes miał zreformować kalendarz rzymski tak, aby był dopasowany do położenia Ziemi względem Słońca, a co za tym idzie – zgodny z porami roku.
Miałoby to ułatwić obchodzenie świąt związanych ze zmianą pór roku, ponieważ księżycowy kalendarz rzymski był tak niedokładny, że w 46 r. p.n.e. kalendarzowy grudzień wypadał we wrześniu.
W celu wyrównania różnic między kalendarzem rzymskim a astronomicznym Sosigenes zaproponował, aby co 4 lata luty miał o jeden dzień więcej, czyli liczył 29 dni. Juliusz Cezar zaakceptował ten pomysł i od 45 r. p.n.e. zaczął obowiązywać nowy kalendarz, uwzględniający lata przestępne.
Kalendarz ten został nazwany kalendarzem juliańskim. Do dzisiaj kalendarzem juliańskim posługuje się Kościół Prawosławny.
4. Kalendarz gregoriański
Kalendarz juliański jednak nie był idealnie zsynchronizowany z kalendarzem zwrotnikowym. W ciągu każdych 128 lat spóźniał się o 1 dzień.
Udoskonalenia i dopracowania kalendarza podjął się w 1582 r. papież Grzegorz XIII. Żeby zniwelować różnice, które narosły od wprowadzenia kalendarza juliańskiego, papież zrestartował istniejący kalendarz, ustanawiając, że w roku 1582 następnym dniem po 4 października będzie 15 października. Tym samym z tego roku usunięto 10 dni.
Grzegorz XIII wprowadził również 3 zasady obliczania czy dany rok jest rokiem przestępnym:
- Jeżeli rok dzieli się przez 4 jest rokiem przestępnym;
- Jeżeli rok dzieli się przez 100 (pomimo tego, że dzieli się przez 4) jest rokiem zwykłym;
- Jeżeli rok dzieli się przez 400 (pomimo tego, że dzieli się przez 100) jest rokiem przestępnym.
Obecnie kalendarz gregoriański jest powszechnie obowiązującym. Rok zwykły (nieprzestępny) ma 365 dni, a luty ma 28 dni, natomiast przestępny ma 366 dni i wówczas luty ma 29 dni.
5. Rok przestępny. Przykłady
Kolejne lata przestępne to:
- 2024 r.;
- 2028 r.
- 2032 r.
Rok 2000 był również przestępny, mimo że dzielił się przez 100, ale i dzielił się przez 400. Z kolei rok 2800 będzie się dzielił przez 4 oraz przez 100, ale i również przez 400 i będzie to rok przestępny.