Pangea. Co warto wiedzieć o wszechkontynencie?
Pangea to kontynent, który istniał ok. 300–180 milionów lat temu (na przełomie karbonu i permu). Nazywany była superkontynentem, a to dlatego, że – w dużym uproszczeniu – stanowił połączenie wszystkich znanych nam kontynetów. Co warto o nim wiedzieć? I jakie są dowody na jego istnienie?
1. Pangea. Co to jest?
Pangea (Wszechziemia) to jeden z najbardziej znanych superkontynentów na Ziemi. Powstała pod koniec paleozoiku, do czego doprowadziło zderzenie się ze sobą Gondwany, Euroameryki oraz kontynentów syberyjskiego i kazachskiego (w wyniku ruchów płyt litosfery). Pangea była otoczona wszechoceanem Panthalassa oraz Oceanem Tetydy.
Pangea obejmowała oba bieguny Ziemi. Podzielona była na północną Laurazję oraz południową Gondwanę, a od wschodu rozcinał ją Ocean Tetydy.
Na Pangei początkowo panował klimat łagodny, następnie w jej północnej części zaczął dominować klimat wilgotny i gorący. Na południu znajdowały się lodowce.
2. Kiedy rozpadła się Pangea?
Rozpad Pangei nastąpił w jurze w wyniku procesu rozrastania się dna oceanicznego w rejonie grzbietu śródoceanicznego (spreading). Efektem tego było powstanie nowych oceanów oraz wielkich skał wulkanicznych na Dekanie i we wschodniej Afryce.
Ostatecznie Pangea rozpadła się w kredzie, rozpoczynając formowanie się znanych nam dzisiaj siedmiu kontynentów.
Co ciekawe, Pangea to nie jedyny superkontynent. Inne znane geologom to:
- Laurazja (ok. 300-60 milionów lat temu, wchodził w skład Pangei),
- Gondwana (600-30 milionów lat temu; wchodziła w skład Pangei),
- Pannocja (prawdopodobna; 600-540 milionów lat temu),
- Rodinia (ok. 1100-750 milionów lat temu),
- Kolumbia (Nuna) (ok. 1800-1500 milionów lat temu).
Prawdopodobne jest też powstanie kontynentu nazywanego Pangea Proxima lub Novopangea. Ma to nastąpić za ok. 250 milionów lat, a doprowadzić ma do tego kolizja obu Ameryk z Afryką i Eurazją oraz zamknięcie się Oceanu Atlantyckiego. Inna koncepcja zakłada powstanie Amazji na skutek kolizji obu Ameryk z Azją i Australią oraz zamknięcia się Oceanu Spokojnego.
3. Pangea. Fascynująca, ale czy prawdziwa?
"Pierwotny kontynent", nazwany Pangeą, opisał po raz pierwszy Alfred Wegener, niemiecki geofizyk. Koncepcję dryfu kontynentów opisał w swojej książce "O pochodzeniu kontynentów i oceanów" wydanej w 1915 r., czym zrewolucjonizował dotychczasowy stan wiedzy wielu dziedzin nauki. Biologom pomógł zrozumiec, dlaczego w oddalonych od siebie zakątkach świata można znaleźć zbliżone do siebie gatunki roślin i zwierząt.
Jeśli chcecie utrwalić wiedzę z zakresu superkontynentu, spróbujcie przedyskutować ten temat wspólnie. Otwórzcie atlas świata i zastanówcie się, czy patrząc na obecne rozmieszczenie kontynentów, możliwe było ich połączenie kilka milionów lat temu. Spróbujcie też poszukać więcej infomracji na temat Pangei, np. jaki panował tam klimat i jakie zwierzęta wówczas żyły.
