„Nasze działania koncentrują się wokół dzieci”
Centrum Wsparcia i Mediacji dla rodzin zagrożonych sytuacją porwania rodzicielskiego - to nowy projekt Fundacji ITAKA Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych nakierowany na profilaktykę uprowadzeń i alienacji rodzicielskiej. - Zadania Centrum chcemy realizować poprzez zadbanie o dobrostan rodziców, psychoedukację i propagowanie wiedzy dotyczącej mediacji i rozwiązywania konfliktów - mówi Marzena Jakoniuk, psycholog Centrum Wsparcia i Mediacji.
Mamy rodziców, którzy zdecydowali się rozstać. W którym momencie tego procesu powinni sięgnąć po mediacje?
Marzena Jakoniuk, psycholog Centrum Wsparcia i Mediacji: Wiele zależy od tego, czy rodzice są w stanie osiągnąć porozumienie w kwestiach spornych samodzielnie. Jeśli nie, jeśli jest wiele kwestii spornych lub rozmowom towarzyszą silne, uniemożliwiające usłyszenie się emocje, to wówczas warto sięgnąć po mediacje. Wtedy rodzice mają szansę, aby omówić sprawy, które im ciążą, przedstawić swoje perspektywy, co może zakończyć się wspólnie wypracowanym porozumieniem. Według mnie, w każdej sytuacji konfliktu i trudności z porozumieniem warto udać się do mediatora. Mediacja rodzinna może mieć miejsce na każdym etapie rozstania rodziców. Jest przecież wiele kwestii, dotyczących dziecka które wymagają ustalenia: kontakty rodziców z dzieckiem, dziecka z dalszą rodziną (babcie, dziadkowie, ciocie, wujkowie), miejsce zamieszkania, zajęcia dodatkowe, wakacje, wydatki (utrzymanie dziecka).
Jakie zalety dla rodziców, którzy postanowili się rozstać, niesie mediacja?
Najważniejszą zaletą mediacji jest to, że rodzice słyszą się nawzajem i uwzględniają potrzeby dziecka. Podczas procesu mediacji uświadamiają sobie oni również, że mimo iż przestali być mężem, żoną, partnerem czy partnerką, to wciąż są rodzicami. Dzięki rozmowom mediacyjnym zwiększa się szansa na utrzymanie relacji w przyszłości - oboje przecież są rodzicami dziecka. Dzięki temu mogą oddzielić emocje, które towarzyszą im względem byłego partnera od emocji, jakimi obdarzają dziecko. Ponadto, mediacja może sprawić, że sytuacja między rodzicami nie będzie eskalować i nie dojdzie do alienacji bądź uprowadzenia rodzicielskiego. Ponieważ jedną z zasad mediacji jest samodzielność, strony chętniej wypełniają powzięte ustalenia, bo same je wypracowały. Podczas spotkań jest miejsce na rozmowę o przeżyciach, uczuciach oraz czas na nazywanie własnych potrzeb. Co więcej, w takiej atmosferze można lepiej usłyszeć potrzeby drugiej strony, a może nawet zrozumieć motywy jej postępowania. Kolejną ważną zaletą jest skuteczność i koszty. Mediacja czyni osiągnięcie porozumienia, w postaci spisanego dokumentu, bardziej skutecznym i trwałym. Wymaga zaangażowania mniejszych finansów, ponieważ strony dzielą się kosztami mediacji po połowie. Warto także powiedzieć, że osiągnięta ugoda uwzględnia potrzeby oraz interesy wszystkich zaangażowanych osób. Czego nie można powiedzieć o wyroku sądu.
Czy Polacy chętnie sięgają po mediacje?
Sytuacja się zmienia Polacy coraz częściej decydują się skorzystać z tej procedury, jednak wciąż nie jest ona zbyt popularna. Tymczasem może być to skuteczna metoda rozwiązywania konfliktów i narzędzie, które nie będzie doprowadzać do ich eskalacji.
A co dzieje się z dzieckiem podczas procesu mediacji?
Dziecko fizycznie nie uczestniczy w procesie mediacji, jednak jest obecne pod względem emocjonalnym. Rozstanie rodziców to sytuacja bardzo stresująca, która może przyczyniać się do pogorszenia stanu dziecka w obszarze myśli, emocji czy zdrowia. Dzieci mogą odczuwać niepewność co do swojej przyszłości, ich poczucie bezpieczeństwa jest zachwiane. Dobrym sposobem na uświadomienie rodzicom tego, że ich dziecko nie jest super wytrzymałe jest prosty eksperyment z linijką. Każde z rodziców zaczyna naciskać koniec i w pewnym momencie ta linijka może pęknąć. Psychika dziecka też może nie poradzić sobie z takim naporem emocji. Dlatego dzieci powinny dostać przestrzeń na wyrażanie swoich uczuć związanych z tym, co dzieje się w rodzinie. Bo po rozstaniu to już nie będzie ta sama rodzina. W trakcie mediacji bardzo istotne jest to, żeby pytać rodziców, czego ich dzieci potrzebują w tej sytuacji, co chciałyby usłyszeć, poczuć. Mediator jest w stanie zatrzymać rodziców nad tymi pytaniami i umożliwić im wejście w perspektywę dziecka. Bardzo często są oni bowiem w konflikcie na poziomie krzywdy osobistej, a dziecko i jego potrzeby pozostają gdzieś z boku. Mediator może także przygotować rodziców do rozmowy z dzieckiem na temat rozstania, bo tę sytuację należy przedstawić adekwatnie do jego wieku.
Co dziecko powinno wiedzieć o sytuacji, która ma miejsce w rodzinie?
Zachęcam rodziców do mówienia dziecku prawdy. Dziecko, bez względu na wiek, wyczuje inną atmosferę w domu. Trzymanie dziecka w niepewności pogłębi tylko jego stres i zagubienie. Tak jak wspomniałam wcześniej, podczas mediacji jest przestrzeń na to, żeby przygotować informację dla dziecka. Ważne, aby dziecko usłyszało ją od obojga rodziców jednocześnie. Warto zadbać o jasny, zrozumiały przekaz nastawiony na przyszłość, zawierający konkrety i sporo szczegółów dotyczących przyszłości dziecka.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?
Przede wszystkim często mówić dziecku, że je kochamy, zdejmować z dziecka poczucie winy. Ale też nie mówić wszystkiego o czym rozmawiamy z dorosłymi, niech dziecko w tej sytuacji pozostanie dzieckiem.
Rodzice rozstają się, dziecko zamieszka z jednym z nich, jak zadbać o to, co ma miejsce po rozstaniu?
Nowe sytuacje mają to do siebie, że zazwyczaj trudno się w nich odnaleźć. Myślę, że ważne jest danie sobie i dziecku czasu na oswojenie się ze zmianami. Na pewno trzeba rozmawiać z dzieckiem o rozstaniu rodziców, rozumieć i akceptować dziecięcą potrzebę kontaktu z obojgiem rodziców oraz pragnienie, że chce kochać i mamę i tatę. To może być trudne w sytuacji, kiedy sami żywimy trudne emocje wobec byłego partnera/męża czy byłej partnerki/żony. Dlatego warto nauczyć się oddzielać siebie partnera/współmałżonka od siebie rodzica i nie przenosić swoich emocji wobec nich na dziecko. Czasem do pracy z emocjami potrzebny może być psycholog lub psychoterapeuta. Warto sięgać także po taką pomoc w sytuacji okołorozwodowej.
Na jaki rodzaj pomocy psychologicznej mogą liczyć rodzice, którzy zgłoszą się do Centrum Wsparcia i Mediacji?
Przede wszystkim chcę zaprosić do kontaktu wszystkich rodziców, członków rodzin doświadczających porwań rodzicielskich, izolowania od dzieci czy będących w konflikcie okołorozstaniowym lub okołorozwodowym. Podczas rozmowy z Beneficjentami Centrum Wsparcia i Mediacji psycholodzy, w atmosferze akceptacji i zrozumienia, będą dbać o poznanie oczekiwań zgłaszających się osób i ustalenie celu rozmowy.
Ponieważ w Centrum Wsparcia i Mediacji nie oferujemy psychoterapii, nasze działania, w zależności od zgłaszanych potrzeb, będą koncentrować się na wsparciu emocjonalnym, towarzyszeniu w poszukiwaniu możliwych rozwiązań, wzmacnianiu sprawczości zgłaszającej się osoby.
Jak od strony praktycznej wygląda taka pomoc?
Trudno odpowiedzieć na takie pytanie jednoznacznie, ponieważ każda zgłaszająca się osoba będzie traktowana indywidualnie. Każda sytuacja, mimo, że podobna, jest inna i zasługuje na wyjątkowe potraktowanie. Podmiotem naszej działalności w Centrum Wsparcia i Mediacji jest dziecko, i mimo, że z dziećmi nie rozmawiamy, to wokół dzieci koncentrują się nasze działania. Zadania Centrum chcemy realizować poprzez zadbanie o dobrostan rodziców, psychoedukację i propagowanie wiedzy dotyczącej mediacji i rozwiązywania konfliktów. Nasza pomoc może mieć formę jednorazowej rozmowy lub być cykliczna, np. spotkanie raz w tygodniu, zgodnie z potrzebami zgłaszającej się osoby.
Fundacja ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych tematyką porwań rodzicielskich zajmuje się już od 2012 roku. Niestety, z roku na rok, liczba zgłaszanych do Fundacji spraw wzrasta, a pandemia tylko spotęgowała to zjawisko. To dlatego Fundacja zdecydowała o uruchomieniu Centrum Wsparcia i Mediacji dla rodzin zagrożonych sytuacją porwania rodzicielskiego. Centrum Wsparcia i Mediacji rozpoczęło swoją działalność 1 stycznia 2022 roku i świadczy bezpłatne poradnictwo:
- prawne,
- psychologiczne
- mediacyjne *
Wsparcie udzielane jest telefonicznie oraz online. Kontakt ze specjalistami Centrum możliwy jest pod numerem 116 000, który jednocześnie jest ogólnoeuropejskim Telefonem w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka. Fundacja ITAKA od dziewięciu lat jest operatorem tego numeru w Polsce.
Centrum Wsparcia i Mediacji to pierwszy tego typu projekt w Polsce bazujący na modelu nordyckim. Projekt jest realizowany w wyniku konkursu ogłoszonego w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Więcej szczegółów na stronie https://porwaniarodzicielskie.pl/
