Gwiazdozbiory. Które konstelacje możemy zaobserwować na polskim niebie?
Gwiazdozbiory to grupa gwiazd, zajmujących dany obszar sfery niebieskiej. Nie są ze sobą fizycznie połączone, ale mieszczą się stosunkowo blisko siebie. Ile ich jest i które z nich widać w Polsce?
1. Czym są gwiazdozbiory?
Gwiazdozbiór (konstelacja) to grupa gwiazd, które zajmują dany obszar sfery niebieskiej. Obserwujący je naukowcy, wraz z upływem lat postanowili połączyć je w określone kształty, by łatwiej je scharakteryzować.
W rzeczywistości jednak gwiazdy nie są ze sobą połączone pod względem fizycznym, a znajdują się jedynie w "pobliżu" siebie i są widoczne na tle danego fragmentu nieba. W rzeczywistości gwiazdy te są rozmieszczone w różnej odległości, poruszają się w rozmaitych kierunkach i z inną prędkością.
2. Ile jest gwiazdozbiorów?
Liczba gwiazdozbiorów przez lata się zwiększała, gdyż wielu naukowców zgłębiało ten temat od czasów Babilończyków. Najpierw wskazali oni na istnienie 6, a potem 12 gwiazdozbiorów. W latach dwudziestych XX wieku przyjęto podział zatwierdzony przez Międzynarodową Unię Astronomiczną uznając, że jest ich 88.
3. Jakie gwiazdozbiory widać w Polsce?
Nie wszystkie z istniejących gwiazdozbiorów można zobaczyć z terytorium Polski. Większość z nich na obszarze naszego kraju jest widoczna jedynie okresowo. W ciągu całego roku możemy podziwiać tylko cztery konstelacje: Wielką Niedźwiedzicę, Małą Niedźwiedzicę, Żyrafę i Smoka.
W wybranych okresach na polskim niebie można też dostrzec m.in. gwiazdozbiory: Andromedy, Barana, Bliźniąt, Byka, Cefeusza, Centaura, Delfina, Gołębia, Hydry, Herkulesa, Jaszczurki, Rzeki, Jednorożca, Kasjopei, Kompasu, Korony Południowej, Korony północnej, Koziorożca, Kruka, Lwa, Małego Lwa, Lisa, Lutni, Łabędzia.
Widoczne są także takie konstelacje jak: Mały Pies, Wielki Pies, Orion, Orzeł, Panna, Pegaz, Perseusz, Piec, Pompa, Psy Gończe, Puchar, Rak, Rufa, Ryba Południowa, Ryby, Ryś, Rzeźbiarz, Sekstant, Skorpion, Strzała, Strzelec, Tarcza, Trójkąt, Waga, Warkocz Bereniki, Wąż, Wężownik, Wieloryb, Wilk, Wodnik, Wolarz, Woźnica, Zając, Żuraw i Źrebię.
Poniżej opis trzech najbardziej znanych gwiazdozbiorów.
3.1. Gwiazdozbiory - Baran
Wśród pozostałych konstelacji Baran zajmuje 39 miejsce w kategorii wielkości. Na terenie Polski można go zaobserować jesienią oraz zimą.
Chociaż nie jest wyjątkowo jasny, to należy do ważnych - znajdował się w nim tzw. punkt Barana, będący punktem przecięcia ekliptyki i równika niebieskiego. Moment, w którym dochodzi do przejścia Słońca przez punkt Barana stanowi początek astronomicznej wiosny na półkuli północnej.
3.2. Gwiazdozbiory - Bliźnięta
Ten gwiazdozbiór jest 30 co do wielkości. Ma dwie rozpoznawalne i znajdujące się blisko siebie gwiazdy - Kastora i Polluksa. Bliźnięta są widocznie w Polsce przez dość długi czas - od jesieni do wiosny, szczególnie wyraźnie w grudniu oraz styczniu.
3.3. Gwiazdozbiory - Byk
Byk znajduje się na 17 pozycji jeśli chodzi o wielkość. Jest duży i wyraźny - gołym okiem można dostrzec aż 125 ciał niebieskich. Byk leży w pobliżu równika niebieskiego, na niebie północnym. W Polsce można go zobaczyć od jesieni do wiosny.
