Dzietność w Polsce - dlaczego w Polsce rodzi się tak mało dzieci?
Dzietność w Polsce z roku na rok drastycznie spada. Statystyki mówią, że niekorzystny trend utrzymuje się od kilku lat, mimo prowadzonej polityki prorodzinnej oraz świadczeń takich jak 500 plus czy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. W listopadzie 2021 roku na świat przybyło najmniej dzieci od zakończenia II wojny światowej, w 2022 roku zaś liczba ludności Polski wskutek m.in. pandemii zmniejszyła się o ponad 140 tys. Czym jest współczynnik dzietoności? Dlaczego w Polsce rodzi się mniej dzieci?
1. Czym jest współczynnik dzietności?
Współczynnik dzietności (ang. TFR - total fertility rate) to liczba dzieci, które przeciętna kobieta urodzi w ciągu swojego życia.
Wg GUS: "dzietność oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15 – 49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne."
Przyjmuje się, że współczynnik dzietności między 2,10 a 2,15 zapewnia zastępowalność pokoleń. W krajach rozwiniętych wartość ta waha się zwykle od 1 do 2 (wyjątkiem jest Izrael, z wynikiem 3). W krajach najbiedniejszych współczynnik też bywa wyższy od 5, a poziom zastępowalności pokoleń wynosi w nich około 2,15. Takiego wyniku nie ma obecnie żaden kraj w Unii Europejskiej.
2. Dzietność w Polsce na przestrzeni lat
Tzw. boom demograficzny miał miejsce w latach 50. XX wieku, gdy na świat przychodziło ponad 700 tys. dzieci. Następny kolejny wzrost rozpoczął się na początku lat 70. i trwał aż do połowy lat 80. Dziś niestety mamy sytuację zupełnie inną.
Według wstępnych szacunków Głównego Urzędu Statystycznego, w 2022 roku w Polsce urodziło się 305 tys. dzieci. Jest to o ponad 26 tys. dzieci mniej niż w roku 2021, najmniej od zakończenia II wojny światowej. Liczba urodzeń stale spada od 2018 roku.
Statystycy mówią, że do 30 lat utrzymuje się zjawisko tzw. depresji urodzeniowej - liczba urodzeń nie zapewnia zastępowalności pokoleń. Współczynnik dzietności w 2020 roku wynosił 1,39, w 2021 roku spadł do 1,33. Należy rozumieć to w ten sposób, że na 100 kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat) przypadało 133 urodzonych dzieci.
Aby można było mówić o stabilnym rozwoju demograficznym, wskaźnik ten powinien wynosić od 2,10 - 2,15, czyli gdy na danym roku na 100 kobiet w wieku rozrodczym przypada średnio 210 - 215 urodzonych dzieci.
3. Dlaczego w Polsce rodzi się mniej dzieci?
Według Głównego Urzędu Statystycznego zmiany postaw i priorytetów życiowych, obserwowanych u młodych ludzi - osiągnięcie wykształcenia i stabilizacji ekonomicznej, sprawiły, że przesunął się wiek zakładania rodziny.
Najwyższa płodność obecnie cechuje kobiety w wieku od 27. do 31. roku życia, co oznacza, że wiek rodzenia dzieci znacznie się przesunął względem lat poprzednich.
Znaczący wpływ na liczbę urodzeń ma wielkość grupy kobiet będących w wieku rozrodczym, jednak istotne są również inne czynniki, które sprzyjają tym spadkom, m.in.:
- wzrost dochodów;
- likwidacja finansowania in vitro;
- zmiany kulturowe;
- rosnące koszty życia;
- niepewne perspektywy gospodarcze;
- zaostrzone prawo aborcyjne.
Dodatkowym czynnikiem niesprzyjającym płodności kobiet w Polsce jest agresja Rosji na Ukrainę, która rozpoczęła się w lutym 2022 roku. W listopadzie 2022 r. na świat przyszło 23 tys. dzieci, co dało najniższy wynik od ponad 70 lat, a miesiąc później liczba urodzeń jeszcze spadła do 22 tys.
