Burza piaskowa. Powstawanie i skutki
Burza piaskowa to nagłe zjawisko meteorologiczne, które tworzy się w określonych warunkach. Występuje na obszarach pustynnych, choć nie tylko. Burze piaskowe to zjawisko występujące nie tylko na Ziemi, ale również na Marsie, na znacznie większą skalę. Niektóre z nich trwają nawet setki dni i pokrywają całą planetę. Oto najważniejsze informacje o burzach piaskowych, które mogą przydać się Twojemu dziecku do sprawdzianu z geografii.
1. Co to jest burza piaskowa?
Burza piaskowa (inaczej burza pyłowo - piaskowa) jest zjawiskiem atmosferycznym, spowodowanym konwekcją powietrza. Słońce rozgrzewa piasek, dzięki czemu podgrzewają się masy powietrza znajdujące się nad nim, co doprowadza do unoszenia się gorącego powietrza i w efekcie ruch powietrza powoduje zmianę ciśnienia i wytworzenie silnego wiatru.
Najczęściej burze piaskowe lub pyłowe występują na Półwyspie Arabskim, pustyni Gobi w Mongolii, na Saharze i na Wielkich Równinach w Ameryce Północnej. Największe sięgają nawet 2,5 km wysokości, a niektóre widoczne są nawet z kosmosu.
Wbrew powszechnej opinii burze piaskowe nie powstają jedynie na pustyniach, mogą pojawić się w każdym innym suchym miejscu, gdzie piasek lub kurz może być z łatwością poderwany przez wiatr.
Burza piaskowa jest silnym wiatrem niosącym drobne cząsteczki materii, takie jak kurz, pył, piasek glina czy muł na duże odległości. Dobrym tego przykładem może być pył z Sahary, który dociera do Ameryki Północnej i dalej, na Karaiby i do Amazonii.
Cząsteczki te obracają się razem z powietrzem, rozprzestrzeniając się na duże odległości, mogą również wznosić się w górę nawet ponad 300 metrów. Sama burza trwa zwykle kilka minut i gdy się skończy, cząsteczki opadają na ziemię. Drobniejsze cząstki mogą jednak nawet przez tydzień unosić się w powietrzu i rozprzestrzeniać po okolicy.
2. Skutki burz piaskowych
Burze piaskowe mogą być niebezpieczne i powodować wiele zniszczeń. Powstają naturalnie, bez ingerencji człowieka. Pojawiają się nagle jako postępująca ściana pyłu, piasku i kurzu. Mogą być szczególnie niebezpieczne dla kierowców, ponieważ zmniejszają widoczność, niejednokrotnie prowadząc do wypadków.
Silny wiatr może przenosić na ogromne odległości duże przedmioty, uszkadzając budowle. Pył, który unosi się w czasie takiej burzy, dostaje się również do uszu i gardła, przez co ludzie mogą mieć problemy z oddychaniem oraz ogólnie ze zdrowiem.
3. Największe burze piaskowe
Burze piaskowe powstają w różnych miejscach i natężeniu. Do najgroźniejszych ostatnich lat możemy zaliczyć:
- w 2014 r. w Teheranie - burza trwała ponad godzinę, a w jej wyniku zginęło 5 osób, rannych zostało 30, straty zastały oszacowane na 16 mln dolarów;
- w 2018 r. w Phoenix - burza osiągnęła 1,5 km wysokości i 100 km szerokości;
- w 2019 r. w Australii - burza trwała jedynie kilka minut, ale w jej wyniku mieszkańcy zatopili się w mroku, a 5 tysięcy zostało pozbawione dostępu do prądu;
- w 2021 r. w Chinach i Mongolii burza spowodowała przykrycie tych krajów piaskiem; uznano, że była to największa burza piaskowa w tym rejonie od ponad dziesięciu lat.
4. Burze piaskowe w Polsce
Burze piaskowe nie omijają również Polski. W 2004 roku w zimie na Podkarpaciu zauważono występowanie piasku, który pochodził z Tunezji. Ponieważ piasek spadł na biały śnieg, początkowo uważano go za skażenie chemiczne.
W 2018 roku burza piaskowa pojawiła się w Warszawie. Uznano ją za największą burzę piaskową o kilkunastu lat, która przybyła do Europy.
