Błąd medyczny przy porodzie - jak dochodzić swoich praw?

Błędy związane z prowadzeniem ciąży, porodem oraz opieką okołoporodową zdarzają się często. Należy podkreślić, że specyfiką tego typu spraw jest to, iż dotycząc ona życia i zdrowia nie tylko pacjentki – matki, ale i dziecka.

1. Błąd lekarski przy porodzie

Oczywiście nie każdy błąd medyczny będzie następstwem postępowania lekarza, bowiem może on wynikać z działania innych osób, tj. pielęgniarek, położnych, diagnostów. Jednak najczęściej mamy do czynienia z błędem w sztuce lekarskiej.

Współcześnie wciąż aktualny jest pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym: „Błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym.” Mówiąc inaczej, pod określeniem błąd w sztuce lekarskiej kryje się naruszenie obowiązujących lekarza reguł postępowania, wypracowanych na gruncie nauki i praktyki medycznej.

Podobnie należy interpretować błąd medyczny – jest to naruszenie obowiązujących zasad postępowania przez pielęgniarkę, położoną, diagnostę lub innego pracownika medycznego.

Zobacz film: "Jak zadbać o prawidłowe relacje z dzieckiem?"

Jak stwierdza się, że doszło do błędu? Dokonuje się tego poprzez porównywanie zachowania lekarza w konkretnym przypadku do funkcjonującego w praktyce tzw. „wzorca dobrego lekarza” („wzorca dobrego fachowca").

Kiedy może dojść do wypłaty odszkodowania? Musi dojść do tzw. szkody, czyli ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu, rozstroju zdrowia albo też śmierci. Musi być również widoczny związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem personelu medycznego a powstałą szkodą.

 

Przyczyny błędów medycznych związanych z przebiegiem ciąży i porodu mogą być bardzo różne. Mogą one wynikać ze złego rozpoznania stanu zdrowia matki lub płodu lub też postawienia złej diagnozy i niezastosowania odpowiednich badań oraz odpowiedniego sposobu leczenia. Do uchybień dochodzi również podczas porodu lub bezpośrednio po narodzeniu się dziecka.

Do najczęstszych błędów medycznych związanych z ciążą i porodem należą:

• brak monitoringu stanu zdrowia płodu i matki przed porodem;
• nieprawidłowe rozpoznanie stanu zdrowia płodu i matki przed porodem, w szczególności nierozpoznanie wad rozwojowych płodu;
• brak monitoringu stanu zdrowia płodu i matki w trakcie porodu;
• niewykonanie cesarskiego cięcia, mimo wskazań medycznych;
• opóźnianie wykonania cięcia cesarskiego;
• błędy lekarskie w ginekologii chirurgicznej;
• błędy medyczne popełnione w przebiegu porodu;
• brak podjęcia niezwłocznego leczenia bezpośrednio po urodzeniu się dziecka.

Skutkiem tych błędów mogą być:

• uszkodzenie narządów i organów dziecka, a także rozstrój zdrowia dziecka;
• urazy okołoporodowe dziecka, jak np. niedotlenienie okołoporodowe, zachłyśnięcie się noworodka wodami płodowymi, porażenie mózgowe noworodka na skutek niedotlenienia, złamanie obojczyka dziecka, porażenie splotu ramiennego, uraz biodra noworodka, rozerwanie struktur śródczaszkowych, krwotok śródczaszkowy, zmiany neurologiczne spowodowane wydłużonym porodem, zamartwica dziecka;
• urazy okołoporodowe rodzącej matki, w tym m. in. złamania miednicy rodzącej matki, rozejście się spojenia łonowego, wypadanie macicy, przetoka odbytniczo-pochwowa, krwawieniez pękniętej macicy.

Skutkiem błędów medycznych w ginekologii chirurgicznej może być uszkodzenie dróg moczowych, nietrzymanie moczu, wypadanie macicy, przecięcie moczowodu, uszkodzenia pęcherza moczowego.

W przypadku poważnych błędów medycznych, może dojść nawet do śmierci matki lub dziecka.

2. Błędy medyczne dotyczące cesarskiego cięcia

Sąd Najwyższy orzekł, iż odpowiedzialność może powstać, kiedy lekarz odmawia cesarskiego cięcia kobiecie, która ma wskazania do zabiegu. Przyszła matka musi mieć oczywiście dokumentację medyczną potwierdzającą, że powinna urodzić poprzez cesarskie cięcie.

 

W wyroku z dnia 5 kwietnia 2012 roku Sąd Najwyższy uznał, że błędem diagnostycznym jest nierozpoznanie u matki ciąży bliźniaczej, co skutkowało tym, że ciężarna nie poddana została żadnym zabiegom leczniczym, mogącym wydłużyć okres ciąży. Jest to o tyle istotne, że późniejsze urodzenie mogło, zdaniem Sądu Najwyższego, przynajmniej zmniejszyć stopień upośledzenia u dzieci.

Jak przyjmują sądy, błędem diagnostycznym będzie także niewłaściwa (z uwagi na niewykonanie badania KTG) decyzja lekarza o naturalnym porodzie pomimo istnienia bezwzględnych przesłanek do przeprowadzenia natychmiastowego cesarskiego cięcia.

3. Wady płodu

 

Odrębny problem związany z opieką nad kobietą w ciąży dotyczy wykonania badań prenatalnych i możliwości przerwania ciąży w przypadku stwierdzenia wad płodu.

Badania prenatalne to testy przeprowadzone w okresie rozwoju wewnątrzmacicznego. Ich celem jest wykrycie chorób wrodzonych i genetycznych, między innymi takich jak zespół Downa. Przeprowadzenie badań prenatalnych zaleca się głównie kobietom ciężarnym po 35. roku życia, które są pierwszy raz w ciąży.

Zgodnie z art. 4a ust 1 pkt. 2 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży: „Przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku, gdy: badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu.”

Prawo do planowania rodziny i wynikające z niego uprawnienie do legalnego przerwania ciąży jest dobrem osobistym. Jeżeli kobieta zostaje pozbawiona wyboru, może się ubiegać o zadośćuczycnienie (na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego).

Należy podkreślić, że prawo do odszkodowania ma matka lub dziecko, które wskutek błędu medycznego doznało uszkodzenia ciała lub uszczerbku na zdrowiu. Rodzice jako przedstawiciele ustawowi są uprawnieni do dochodzenia odszkodowania w imieniu dziecka.

Czego można żądać?

 

• zadośćuczynienia za doznaną krzywdę – jest to świadczenie jednorazowe i służy ono zrekompensowaniu krzywdy, cierpienia i bólu, w tym psychicznego, zaistniałych na skutek błędu medycznego;
• odszkodowania – rekompensuje rzeczywiste straty poniesione przez poszkodowanego lub jego rodzinę wskutek błędu medycznego – takie jak: koszty zakupu leków, wizyt lekarskich oraz odpłatnie wykonanych badań, koszty odpłatnej rehabilitacji, koszty dojazdów na konsultacje i rehabilitacje, koszty przystosowania mieszkania do potrzeb poszkodowanego itp.;
• zapłaty z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia – jeżeli istnieje medycznie usprawiedliwiona potrzeba zakupu określonego sprzętu, leków itp., czy przeprowadzenia odpłatnej procedury medycznej;
• renty – na zwiększone potrzeby oraz z tytułu utraty widoków na przyszłość ze względu na powstały uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia.

W sytuacji, gdy osoba poszkodowana wskutek błędu poniesie śmierć, najbliżsi członkowie rodziny mogą wnieść roszczenie o:

• zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – jako rekompensaty mającej na celu złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych najbliższych członków rodziny zmarłego;
• zwrot kosztów leczenia i pogrzebu.

Musimy pamiętać, że roszczenia z tytułu wypadków medycznych ulegają przedawnieniu - po 3 latach od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli jednak szkoda wynika z przestępstwa, termin przedawnienia przedłuża się do 20 lat od momentu popełnienia tego przestępstwa.

W sprawach dotyczących błędów medycznych popełnionych wobec osób małoletnich, roszczenia nie mogą przedawnić się wcześniej niż z upływem 2 lat od daty uzyskania pełnoletności przez poszkodowanego. Dziecko, które poniesie szkodę na skutek błędu przy porodzie, może więc żądać roszczeń odszkodowawczych do momentu ukończenia 20 roku życia.

 

Należy też pamiętać, że w przypadku błędu medycznego nie zawsze roszczenie będzie kierowane przeciwko osobom, które dopuściły się błędu. Jeżeli te osoby są pracownikami, lub na innej podstawie wykonują zawód w szpitalu, poradni lub innym podmiocie leczniczym, wówczas roszczenie należy kierować przeciwko temu podmiotowi (np. szpitalowi), bowiem to on odpowiada za działania lub zaniechania personelu medycznego.

W procesie sądowym bada się, czy w sprawie doszło do błędu medycznego, a jeśli tak, to jaką szkodę na skutek błędu medycznego poniósł poszkodowany. Postępowanie opiera się przede wszystkim na posiadanej dokumentacji medycznej, zeznaniach stron oraz opiniach biegłych sądowych, które w istocie mają kluczowe znaczenie.

Z tego punktu widzenia niezwykle istotne jest pozyskanie pełnej dokumentacji medycznej, tj. pełnej dokumentacji lekarskiej i pielęgniarskiej, w tym historii choroby, opisów operacji, karty konsultacji medycznych, wyników badań diagnostycznych, opisów badań obrazowych, karty znieczulenia, udzielonych zgód na zabiegi oraz pełnej dokumentacji medycznej z przebiegu ciąży, w tym dokumentacji od lekarza prowadzącego, karty przebiegu ciąży, wyników badań usg, badań krwi itp. Wgląd w dokumentację medyczną oraz uzyskanie jej kopii lub poświadczonej za zgodność z oryginałem jej pełnej kopii jest prawem pacjenta, wynikającym z art. 26 i art. 27 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r.

 o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

W przypadku zdarzeń medycznych, będących następstwem świadczeń zdrowotnych udzielonych w szpitalach po 1 stycznia 2012 r., zamiast wszczynać postępowanie cywilne, poszkodowany może zażądać ustalenia błędu medycznego przed wojewódzkimi komisjami do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

Maksymalna wysokość sumy odszkodowania i zadośćuczynienia na rzecz jednego pacjenta nie może przekroczyć 100 tys. złotych lub 300 tys. złotych PLN w razie śmierci pacjenta.

Wniosek do wojewódzkiej komisjami do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych należy złożyć w terminie 1 roku od dnia, w którym powzięto wiedzę o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo nastąpiła śmierć pacjenta. Termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie.