Trwa ładowanie...

Układ oddechowy człowieka - budowa i funkcje

 Ewa Rosiecka
06.06.2022 13:13
Układ oddechowy umożliwia dostarczenie tlenu do płuc oraz wszystkich komórek organizmu
Układ oddechowy umożliwia dostarczenie tlenu do płuc oraz wszystkich komórek organizmu (Adobe Stock)

Układ oddechowy człowieka odpowiada za sprawną wymianę gazową, czyli za dostarczanie odżywczego tlenu do krwiobiegu oraz za odprowadzanie poza ustrój dwutlenku węgla. Składa się z dolnych i górnych dróg oddechowych oraz płuc - głównego narządu oddechowego. O budowie układu oddechowego uczymy się w szkole na lekcjach biologii. Jakie narządy należą do układu oddechowego? Jakie są funkcje tego układu? Oto najważniejsze informacje.

spis treści

1. Budowa układu oddechowego u człowieka

Układ oddechowy człowieka zbudowany jest z części dolnej oraz górnej. Zbudowane są w następujący sposób.

1.1. Górne drogi oddechowe

Górne drogi oddechowe to:

Zobacz film: "Jak możesz pomóc maluchowi odnaleźć się w nowym środowisku?"
  • jama nosowa;
  • gardło;
  • przedsionek krtani.

W jamie nosowej wyróżniamy dwie części, oddzielone przegrodą nosową, zbudowaną z części chrzęstnej i kostnej. Przewody nosowe połączone są z zatokami przynosowymi, do których należą zatoki szczękowe, czołowe, klinowe, a także komórki sitowe.

Od zewnątrz jama nosowa ograniczona jest nozdrzami przednimi, od wewnątrz łączy się z gardłem przez nozdrza tylne. Wyściełana jest błoną śluzową, jest także obficie unerwiona i ukrwiona. Znajdują się w tym miejscu również gałęzie tętnicy szczękowej i ocznej. Odpowiadają one za zaopatrzenie w krew części zewnętrznej nosa oraz części twarzy.

Do jamy nosowej uchodzi również nerw szczękowy i oczny, dzięki którym odczuwamy ból, dotyk oraz ucisk.

Do górnej części należy także przedsionek krtani oraz kieszonki krtaniowe.

Budowa oka ludzkiego i jego funkcje
Budowa oka ludzkiego i jego funkcje

Budowa oka ludzkiego jest bardzo złożona. Z czego składa się ludzkie oko i jaką rolę pełnią poszczególne

przeczytaj artykuł

1.2. Dolne drogi oddechowe

Dolne drogi oddechowe to:

  • krtań (od fałdów głosowych);
  • tchawica;
  • dwa oskrzela główne;
  • wewnątrzpłucne drzewo oskrzelowe;
  • płuca.

Krtań jest elementem układu oddechowego, a jednocześnie narządem głosu. Zbudowana jest z dużej ilości ruchomych chrząstek. Charakterystyczna chrząstka tarczowata, która występuje u mężczyzn, uwidacznia się na szyi jako tzw. jabłko Adama.

Najważniejszą częścią tego narządu jest chrząstka nagłośnieniowa - nagłośnia, ponieważ otwiera i zamyka drogę do kolejnych części dróg oddechowych, działając na zasadzie zastawki.

Następnym elementem dolnych dróg oddechowych jest tchawica, która łączy krtań z oskrzelami. Zbudowana jest z podkowiastych chrząstek, uniemożliwiającym jej zapadanie się.

Wyściełana jest nabłonkiem migawkowym, który za pomocą ruchów rzęsek oczyszcza kanał z zanieczyszczeń. Podczas kaszlu ewentualne ciała obce wypychane są tam do gardła i stamtąd przedostają się do przewodu pokarmowego lub do jamy ustnej, aby opuścić organizm.

Tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela, drzewo oskrzelowe powstaje zaś z rozgałęzionych na płuca oskrzela - system kanalików, przez które do pęcherzyków płucnych trafia oczyszczone powietrze.

Głównym narządem układu oddechowego są płuca, które odpowiadają za wymianę gazową. Prawe płuco składa się z trzech płatów, lewe z dwóch. Znajdują się w klatce piersiowej, które są chronione przed uszkodzeniami przez żebra. Od wewnątrz chroni je opłucna - cienka, zbudowana z dwóch warstw błona (opłucna płucna i opłucna ścienna).

W jamie opłucnej znajduje się mała ilość płynu surowiczego, dzięki czemu mechaniczne bodźce są amortyzowane i nie wpływają na pracę narządu. Dodatkowo płyn ten nawilża powierzchnię płuc i chroni je przed uszkodzeniami w czasie oddychania.

2. Układ oddechowy - przepona jako mięsień wspomagający

Narządem wspomagającym pracę układu oddechowego jest przepona - płaski, poprzecznie prążkowany mięsie, który oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej i jest uwypuklony do góry. Porusza się bez udziału człowieka w czasie oddychania.

Dzięki przeponie kształt oraz objętość klatki piersiowej ulega niewielkiej zmianie, co umożliwia pomieszczenie lub usunięcie powietrza z płuc. Przepona reguluje także ciśnienie w organizmie.

Zbudowana jest z nerwu przeponowego, posiadającego włókna czuciowe i ruchowe. Narząd ten zaopatrywany jest przez tętnicę piersiową wewnętrzną, aortę brzuszną i piersiową.

3. Funkcje układu oddechowego

Podstawową funkcją układu oddechowego jest sprawne pobieranie i transport gazów oddechowych: tlenu i dwutlenku węgla oraz wymianę gazową, co jest czynnością niezbędną do podtrzymania czynności życiowych.

Inne funkcje układu oddechowego to:

  • oczyszczanie powietrza;
  • nawilżanie powietrza;
  • ogrzewanie powietrza.

Podczas wdechu początkowo powietrze trafia do jamy nosowej lub gardła, po czym w niedługim czasie dociera do pęcherzyków płucnych. W pęcherzykach tych ma miejsce wymiana gazowa - tlen przedostaje się do cienkich naczyń włosowatych, po czym razem z krwią jest transportowany do każdej komórki ciała. Pęcherzyki te jednocześnie odbierają z krwiobiegu dwutlenek węgla.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze