Świat przedstawiony w utworze literackim
Świat przedstawiony to świat stworzony przez autora dzieła literackiego. Składają się na niego takie elementy jak m.in. czas i miejsce akcji, bohaterowie i zdarzenia z ich udziałem.
1. Świat przedstawiony. Co to jest?
Za autora definicji tego pojęcia uważa się Romana Ingardena, polskiego filozofa, profesora Uniwersytetu Lwowskiego.
Świat przedstawiony to świat stworzony na potrzeby utworu literackiego. Autor opisując świat w swoim dziele, selekcjonuje materiał i dobiera go zgodnie z własnym zamysłem. To nie jest rzeczywistość tożsama ze światem, który my znamy, choć pozostaje z nim w związku (większym lub mniejszym).
Autor tworzy świat przedstawiony w oparciu o temat swojego dzieła. To on go kształtuje i organizuje.
Pisząc o tym, co to jest świat przedstawiony, trzeba też wspomnieć o motywach, które są jego najmniejszą jednostką. Wyróżnia się motywy:
- statyczne (dzięki niemu kształtowana jest przestrzeń świata przedstawionego),
- dynamiczne (pozwala na zmianę świata przedstawionego w czasie, np. motyw podróży),
- obiegowe (daje możliwość odgadnięcia biegu zdarzeń, np. motyw złej macochy).
2. Co to elementy świata przedstawionego?
Elementem świata przedstawionego jest czas i miejsce akcji.
Czas akcji może być dokładnie określony lub nieokreślony. Autor może też nie wskazywać konkretnych dat, ale układa wydarzenia w taki sposób, że jesteśmy w stanie określić, kiedy rozgrywa się akcja.
Podobnie jest z miejscem akcji. Autor może przestawiać je w sposób bardzo dokładny (np. niczym Bolesław Prus pisząc "Lalkę", gdzie mamy podane konkretne adresy w Warszawie). Może też pisać o miejscu akcji ogólnie, np. rzecz dzieje się na wsi gdzieś na południu Polski.
Miejsce akcji bywa też tworem wyobraźni autora (ma wówczas wymyśloną nazwę).
Kolejnym elementem świata przedstawionego są bohaterowie. Na ogół są to ludzie (wyjątek stanowią bajki i baśnie, gdzie bohaterami z ludzkimi cechami bywają zwierzęta, rzadziej rośliny i istoty pozaziemskie).
Świat przedstawiony to też wydarzenia, procesy, reguły prawa i przedmioty. Czytelnik może dzięki nim poprawnie zinterpretować utwór literacki, a także określić, czy ma do czytenia z utworem o silnym związku ze światem realistycznym (np. biografią, powieścią naturalistyczną).
3. Uporządkuj wiedzę przed egzaminem
Przypomnij sobie, co to jest świat przedstawiony i z czego składa się świat przedstawiony. Możesz zrobić notatki lub wykonać odpowiednią planszę. Pamiętaj, aby zaznaczyć graficznie najważniejsze informacje, np. za pomocą pisaków.
Wiedzę na temat świata przedstawionego możesz też utrwalić interpterując ulubione dzieło literackie lub wybraną lekturę szkolną. Możesz zrobić to wspólnie z rodzicem. Wypiszcie bohaterów danego utworu, jego czas i miejsce akcji. Zwrócicie uwagę na kolejność zdarzeń. Możecie też wskazać motywy, jakie odnajdujecie w tekście.
