Rozwój ruchowy dziecka w pierwszym roku życia

Okres niemowlęctwa to czas dynamicznych zmian. W trakcie pierwszych 12 miesięcy dziecko szybko rośnie i zdobywa kolejne umiejętności. Osiąganie kamieni milowych przebiega według określonego schematu, ale każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Niektóre maluchy samodzielnie stoją, mając nieco ponad pół roku, inne zaś zdobywają tę umiejętność dopiero w 15. miesiącu życia. Każdy z tych przypadków mieści się w normie i każdy budzi wątpliwości rodziców. Sprawdź, jak przebiega rozwój motoryczny niemowlęcia i nie martw się na zapas!

Kilka ciekawostek o rozwoju motorycznym

O tym, że ruch jest istnieniem, filozofia uczyła od czasów starożytnych. Dziś wiemy z całą pewnością, że ruch jest nie tylko życiem, lecz również zdrowiem.

Rozwój motoryczny dziecka rozpoczyna się w życiu płodowym. Pierwsze ruchy płodu z pomocą obrazowania ultrasonograficznego (USG) rejestruje się w 7. tygodniu życia, a więc na długo przed tym, zanim aktywność dziecka wyczuje oczekująca go mama.

Rozwój ruchowy niemowlęcia przebiega według uproszczonego schematu. To proces obejmujący kilka ważnych umiejętności (kamieni milowych), które zachodzą w określonej kolejności i czasie. Pierwsze zdolności motoryczne są bardzo ogólne, niezgrabne, nieporadne, bezcelowe. Wynika to z niedojrzałości organizmu, który nie potrafi odpowiedzieć ruchem na bodźce zewnętrzne i dopiero uczy się kontrolować ciało i jego motorykę.

Chcesz wiedzieć więcej? Posłuchaj podcastu, z którego dowiesz się, jak zadbać o to, by twoje dziecko dobrze spało:

Rozwój ruchowy noworodka postępuje od głowy do kończyn. Najpierw aktywizuje się mimika oczu i ust, potem wykształca się ruch rąk i nóg. W życiu każdego maluszka ważna jest codzienna stymulacja motoryczna. Rodzice powinni zapewnić dziecku warunki do osiągania nowych sprawności fizycznych. Leżąc cały dzień na plecach, trudniej nauczyć się obracać. Spędzając wiele godzin w bujaczku, trudniej rozwinąć potencjał motoryczny, który jest zaprogramowany genetycznie. Swoboda ruchu pozwala rozwinąć skrzydła. Potrzebują jej dzieci w każdym wieku.

Etapy rozwoju motorycznego dziecka w 1. roku życia

Kamienie milowe w rozwoju motorycznym dziecka (zakres normy – miesiąc życia)

• Trzymanie główki w pionie (1.-4.)
• Podpór na przedramionach w pozycji leżącej (3.-6.)
• Przewrót z brzucha na plecy (3.-6.)
• Przewrót z pleców na brzuch (4.-7.)
• Siedzenie z podparciem (4.-7.)
• Siedzenie bez podparcia (4.-8.)
• Stanie z podparciem (5.-10.)
• Raczkowanie (5.-12.)
• Chodzenie z pomocą (6.-12.)
• Samodzielne stanie (7.-15.)
• Samodzielne chodzenie (9.-16.)

Rozwój motoryczny noworodka

Noworodek, a więc dziecko od 1. do 28. dnia życia, niewiele się porusza. Większośc energii przeznacza na oddychanie, jedzenie, wydalanie i adaptację w nowym środowisku. Wykonuje nieporadne, bezcelowe ruchy i ma wzmożone napięcie mięśniowe (naturalnie). Ciałem tak małego dziecka rządzą pierwotne odruchy bezwarunkowe. To mimowolne reakcje fizyczne, jak ssanie i połykanie, zaciskanie piąstek po dotknięciu wewnętrznej strony dłoni, odruch pływania czy odruch Moro (szerokie rozstawienie kończyn pod wpływem gwałtownych bodźców).

W 1. miesiącu życia dziecko:

• unosi brodę od podłoża, leżąc na brzuchu,
• trzyma przy twarzy zaciśnięte dłonie.

Rozwój motoryczny niemowlaka

Niemowlę, a więc dziecko od urodzenia do ukończenia 1. roku życia, rozwija się niezwykle szybko. Dynamiczny rozwój motoryczny podąża za intensywnym rozwojem mózgu. Najwcześniej zauważa się ruchy w obrębie głowy, potem wykształcają się kolejno ruchy rąk, tułowia, nóg, na końcu palców. Ruchy manipulacyjne (motoryka mała) rozpoczynają się od ruchów chwytnych i reakcji na pociąganie. Dziecko prawidłowo chwyta dopiero około 9.-12. miesiąca życia. W dalszym czasie doskonali koordynację ręka-oko i precyzję ruchów.

Rozwój motoryczny dziecka przekłada się na zdolność uczenia się, mówienia i socjalizacji. W pierwszym roku życia zachodzi mnóstwo ważnych zmian. Bezwładny noworodek staje się ruchliwym i rozmownym dzieckiem. Wielu rodziców chciałoby, aby ich pociecha osiągała kolejne kamienie milowe jak najszybciej. Okazuje się jednak, że to, czy dziecko zacznie siadać w 4., czy też 8. miesiącu życia, nie ma większego znaczenia. Najważniejsze, aby rozwój ruchowy przebiegał systematycznie i mieścił się w szeroko pojętej normie. Jeśli maluch z miesiąca na miesiąc zaskakuje nową umiejętnością, a w jego zachowaniu nie ma nic niepokojącego, zapewne rozwija się prawidłowo. Nawet jeśli stawia pierwsze kroki później niż jego rówieśnik z sąsiedztwa.

W 2.-3. miesiącu życia dziecko:

• unosi główkę do 45° i podpiera się na przedramionach, leżąc na brzuchu,
• trzyma włożoną w dłoń grzechotkę,
• łączy rączki i bada palce,
• otwiera dłonie w 50%,
• przewraca się na jedną stronę.

W 4.-5. miesiącu życia dziecko:

• siedzi z podparciem,
• podciągane za rączki nie odchyla głowy do tyłu,
• przewraca się z brzucha na plecy i z pleców na brzuch,
• próbuje sięgać i chwytać.

W 6.-7. miesiącu życia dziecko:

• siada, podpierając się rękami z tyłu,
• piwotuje, czyli leżąc na brzuchu, obraca się wokół własnej osi,
• przekłada przedmioty z ręki do ręki,
• nie wykazuje odruchów pierwotnych.

W 8.-9. miesiącu życia dziecko:

• przechodzi do pozycji siedzącej/klęczącej,
• przymierza się do raczkowania,
• chodzi na czterech wyprostowanych kończynach (chód niedźwiedzi),
• trzyma klocki w obu dłoniach i potrafi nimi o siebie uderzać.

W 10.-11. miesiącu życia dziecko:

• raczkuje,
• obraca się w pozycji siedzącej,
• przemieszcza się z podparciem,
• przytrzymane za rączkę stoi i chodzi,
• stoi samodzielnie przez kilka sekund,
• opanowuje chwyt pęsetkowy (kciuk i palec wskazujący lub środkowy),
• rzuca przedmiotami.

W 12. miesiącu życia dziecko:

• siedzi bez podparcia,
• samodzielnie siada,
• raczkuje,
• stawia pierwsze samodzielne kroki,
• broni się przed upadkiem do tyłu,
• bazgrze,
• trzyma butelkę.

W programie Rossnę! znajdziesz wsparcie w pielęgnacji, rozwoju i wszystkim tym, co będzie towarzyszyło Tobie i Twojemu dziecku w pierwszych latach jego życia. Zyskasz:

• rosnący rabat na produkty dla małych dzieci, który przy regularnych zakupach może urosnąć z 3 aż do 10%;
• specjalne promocje Rossnę! na produkty dla małych dzieci oraz dostęp do porad eksperckich.

Dołącz do Rossnę! w aplikacji Rossmann PL i zyskaj dostęp do wiedzy od ekspertów oraz promocji na produkty dla dziecka i kobiet w ciąży. Tutaj znajdziesz więcej informacji o programie.

Fizjoterapeuta mgr Mariusz Zuterek z Salve Medica.