Mitoza. Jak przebiega mitotyczny podział komórkowy?
Mitoza to proces podziałowy, który zachodzi w komórkach budujących organizm. Jest najpopularniejszym typem podziału jądra komórkowego, w wyniku którego powstają dwa jądra potomne, mające taką samą liczbę chromosomów co jądro pierwotne. Jak przebiega mitoza? Czym różni się od mejozy?
1. Co to jest mitoza?
Mitoza (kariokineza somatyczna) to proces podziału jądra komórkowego, który prowadzi do powstania dwóch potomnych jąder. Każde z nich dostaje taki sam zestaw chromosomów pod względem ich liczby jak jądro pierwotne.
Określeniem mitoza nazywamy również cały podział komórki w czasie którego po podziale jądra komórkowego ma miejsce cytokineza (podział cytoplazmy, która prowadzi do powstania dwóch komórek potomnych). Jest charakterystycznym podziałem wszystkich komórek, wyłączając rozrodcze i to ją głównie odróżnia od mejozy.
Mitoza zachodzi w komórkach generatywnych roślin oraz somatycznych zwierząt. W komórkach zwierzęcych odkryta została w 1873 roku przez Wacława Mayzela, w komórkach roślinnych zaś w 1876 roku przez Edwarda Strasburgera.
Następnie nad mitozą prowadzili Oscar Hertwig i Otto Bütschli, twórcą nazwy zaś Walther Flemming.
2. Przebieg mitozy
Mitoza składa się 4 etapów:
- profaza;
- metafaza;
- anafaza;
- telofaza.
Po mitozie następuje cytokineza.
2.1. Profaza
W pierwszym etapie podziału komórki eukariotycznej:
- chromatyna ulega kondensacji do postaci chromosomów;
- chromosomy stają się widoczne;
- struktura chromosomu ujawnia się;
- chromatydy ulegają pogrubieniu, miejsce ich złączenia jest widoczne;
- formuje się wrzeciono podziałowe ;
- jąderko zanika;
- centriole rozchodzą się, każda dobuduje sobie nową.
2.2. Metafaza
W drugim etapie mitozy:
- następuje rozpad błony jądrowej (to jest właściwy moment rozpoczęcia metafazy);
- wrzeciono przydziałowe zostaje przyczepione do centromerów;
- chromosomy osiągają maksimum kondensacji;
- chromosomy układają się w płaszczyźnie komórki równikowej - tworzą w ten sposób płytkę metafazową.
2.3. Anafaza
Trzeci etap mitozy to:
- rozdzielenie chromosomów na dwie chromatydy, a każda z nich staje się chromosomem potomnym (to właściwy początek anafazy);
- włókna wrzeciona podziałowego ulegają skróceniu, umiejscawiając chromosomy potomne na przeciwległych biegunach komórki;
- podział organelli na jednakowe zespoły.
2.4. Telofaza
W czwartym etapie podziału mitotycznego:
- w obrębie skupisk chromosomów powstaje błona jądrowa;
- chromosomy ulegają despiralizacji do chromatyny;
- wyodrębniają się jądra potomne takie same, jak jądro rodzicielskie;
- zachodzi cytokineza (czasem ma miejsce już w anafazie);
- powstają 2 diploidalne komórki potomne.
Zanim dojdzie do właściwego podziału mitotycznego, wcześniej następuje interfaza, która razem z mitozą tworzy cykl komórkowy.
