Konformizm - definicja, rodzaje i przykłady
Konformizm - dobry czy zły? “Życie to sztuka kompromisu” - znane przysłowie przychodzi mi na myśl, gdy myślę o konformizmie. Bo chociaż kojarzy nam się pejoratywnie (wyłącznie z uleganiem i zmienianiem zdania pod wpływem innych), to każdy z nas musi być trochę konformistą. Bo jak tu inaczej żyć w zgodzie z innymi?
1. Konformizm - definicja i typy
Słowo “konformizm” pochodzi z łaciny - “conformo” oznacza “nadaję kształt”. Najprościej rzecz ujmując konformizm to zmiana zachowania pod wpływem innych ludzi. To też dostosowywanie się do norm, które panują w obrębie danej grupy. Ale nie jest to określenie jedynie negatywne.
Wyróżniamy 3 typy (głębokości) konformizmu:
- Uleganie - sytuacja, w której pomimo posiadania własnych przekonań, przyjmujemy stanowisko danej grupy, z którą chcemy się utożsamiać.
Ulegania wynika z nacisku grupy. Jednostka ulega jej, ale gdy grupa znika, człowiek wraca do swoich przekonań. Zmienia je tylko na chwilę po to, aby być lepiej postrzeganym w grupie, ze strachu przed odrzuceniem lub karą za inną postawę.
- Identyfikacja - jest głębszą formą konformizmu.
Gdy zależy ci na tym, aby należeć do jakiejś grupy, to zaczynasz zachowywać się tak, by do niej dostosować. Utożsamiamy się wówczas z grupą, do której chcemy przynależeć i swoją postawą staramy się przypodobać jej członkom, aby uznali nas za “swoich”. Jeśli członkowie grupy zmieniają zdanie, my też to robimy.
- Introjekcja (inaczej internalizacja) to najgłębsza forma konformizmu.
Polega na przyjęciu zasad, wartości i norm grupy, do której chcemy należeć i uznanie ich za własne.
2. Rodzaje konformizmu
W psychologii społecznej wyróżniamy:
- konformizm statyczny, czyli zachowanie zgodne z zachowaniem grupy, do której przynależymy,
- konformizm dynamiczny, gdzie jednostka zmienia zdanie pod naciskiem grupy, do której chce należeć.
W socjologii konformizm to sposób na dostosowanie się jednostki do grupy społecznej. Przeciwieństwem konformizmu jest antykonformizm lub nonkonformizm.
Na konformizm ma wpływ:
- osobowość jednostki,
- niepewność jednostki, kompleksy,
- duża potrzeba aprobaty społecznej,
- typ relacji społecznych w grupie,
- struktura grupy,
- wielkość grupy,
- zżycie w zespole,
- pozycja w grupie,
- kontrola społeczna,
- uwarunkowania kulturowe nastawione na kolektywizm.
3. Przykłady konformizmu. Konformizm a nonkonformizm
Wiemy już, czym jest konformizm. Kojarzy się on nam głównie z brakiem swojego zdania i podporządkowaniem się innym, ale czy tak właśnie jest? Nic bardziej mylnego. Czasami musimy być konformistami, bo właśnie takie zachowanie w niektórych sytuacjach jest najbardziej wskazane.
Pracując w grupie, czy należąc do jakiegoś zespołu, jeżeli podporządkujemy się zdaniu większości, wówczas szybciej zapadnie proces decyzyjny i praca pójdzie do przodu. Dlatego czasami warto przyjąć to, co mówią inni, oczywiście pod warunkiem, że jest to zgodne z naszymi przekonaniami.
Mówiliśmy już o tym, że konformizm może być czymś naturalnym. Kiedy tak się dzieje? Rozpatrzmy kilka przykładów:
- Idziesz do nowej szkoły lub zaczynasz nową pracę, nie wiesz, jak się zachować, dlatego podświadomie zachowujesz się tak, jak osoby, które już tam były wcześniej.
- Przychodzisz do miejsca, w którym jesteś pierwszy raz i nie wiesz, jak należy się zachować, dlatego na wszelki wypadek podpatrujesz innych.
- Po występie wszyscy klaszczą. Choć nie do końca jesteś zadowolony z tego, co widziałeś, klaszczesz razem z nimi.
Jak widać, konformizm może być zarówno pozytywny, jak i negatywny - kiedy ulegamy innym i zatracamy siebie, byleby tylko przypodobać się grupie.