Koagulacja - czym jest proces koagulacji, jakie jest jej zastosowanie?
Koagulacja to proces, który polega na łączeniu się cząsteczek fazy rozproszonej w większe skupiska tworzące fazę ciągłą o nieregularnej strukturze. Koagulacja może być odwracalna lub nieodwracalna, wymuszona lub spontaniczna. Jak przebiega proces koagulacji białek? Jaki jest jej wpływ na organizm?
1. Czym jest koagulacja białek?
Białka to podstawowe składniki strukturalne wszystkich organów roślinnych i zwierzęcych. Są zbudowane z aminokwasów, w swoim składzie mają wodór, węgiel, tlen, azot, siarkę oraz fosfor.
Koagulacja, mówiąc najprościej to przejście z formy niejednorodnej mieszaniny - układu koloidalnego zwanego zolem w postać, która zachowuje większą stabilność, czyli żel.
Zol tworzą zwykle dwie substancje, z których jedna, bardziej stała jest rozproszona w drugiej (gaz lub ciecz), którą nazywamy rozpuszczalnikiem. Forma ta charakteryzuje się dużą lepkością, podatnością na wysalanie, obniżonym napięciem powierzchniowym. Nie przenika przez błony półprzepuszczalne oraz występuje efekt Tyndalla.
Jeżeli w procesie koagulacji rozproszone w cieczy cząsteczki zolu znajdą się na tyle blisko siebie, że układ zachowa stabilność kształtu - wtedy możemy powiedzieć, że powstał żel. W wyniku tego procesu z rozproszonych cząsteczek powstają większe skupiska, tworzące fazę ciągłą. Koagulacja może być odwracalna, ponieważ żel możemy z powrotem zmienić w zol poprzez rozcieńczenie.
W przypadku koagulacji białek, rozpuszczone w wodzie łączą się w nierozpuszczalne strzępki, tracąc jednocześnie zupełnie swoją aktywność biologiczną. Do procesu tego może dojść pod wpływem czynników chemicznych, np. wysokiego stężenia soli, (w wyniku którego białko traci płaszcz hydratyzacyjny, zmniejsza się jego rozpuszczalność i wypada z roztworu) lub wysokiej temperatury.
Niskie stężenie soli zwiększa rozpuszczalność białka. Białko otrzymane w wyniku wysolenia zachowuje swoją aktywność biologiczną, stąd też metoda wysalania jest wykorzystywana do oczyszczania i rozdzielania białek.
2. Koagulacja a krzepnięcie krwi
Podobnie jak w przypadku koagulacji, podczas krzepnięcia krwi rozpuszczalne białko znajdujące się osoczu (fibrynogen) zmienia się w białko nierozpuszczalne (fibrynę) i tworzy skrzep. Proces ten następuje pod wpływem trombiny, która jest enzymem osocza krwi.
Utworzony w ten sposób skrzep tworzy swojego rodzaju łatę uszkodzonego naczynia krwionośnego, który zapobiega wypływaniu krwi. Jest to jeden z mechanizmów obronnych organizmu. Po zatamowaniu krwotoku następuje proces fibrynolizy, który polega na rozpuszczeniu skrzepu, by uzyskać pełną drożność naczynia krwionośnego.
3. Badanie na krzepliwość krwi
Zwykle przed planowaną operacją zlecane jest u pacjenta badanie krzepliwości krwi - koagulogram. Jego celem jest oznaczenie ilości płytek krwi - trombocytów, które odpowiadają za jej krzepnięcie. Prawidłowy wynik mieści się od 150 do 400 tys./ mm³ krwi.
W przypadku wartości przewyższających górną granicę mamy do czynienia z nadpłytkowością (trombocytozą). Gdy jest tych płytek za dużo, mogą powstawać zakrzepy, powodujące niedrożność naczyń krwionośnych.
Jeśli ilość płytek krwi jest niższa niż dolna granica, mówimy o małopłytkowości (trombocytopenii), która w przypadku krwotoku może wywołać konieczność przetaczania krwi.
