Charakterystyka postaci. Jak napisać charakterystykę?
Charakterystyka postaci niejednemu uczniowi spędza sen z powiek. Najważniejsze w takim opisie jest jak najwierniejsze oddanie wizerunku i osobowości danego bohatera. Poniżej przedstawiamy prosty wzór, który pokazuje, jak poprawnie napisać charakterystykę.
1. Charakterystyka postaci - budowa
Charakterystyka jest formą wypowiedzi, która opisuje postać rzeczywistą lub fikcyjną (literacką). Opisujemy tu jej wygląd zewnętrzny, zachowania i przeżycia wewnętrzne. Przy prezentacji postaci literackiej tworzymy także jej portret psychologiczny.
Charakterystyka składa się z 3 części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Jak napisać charakterystykę postaci? Najpierw pomyśl sobie, że tę pracę przeczyta ktoś, kto nie zna w ogóle naszego bohatera. Jak chciałbyś go przedstawić? Co możesz o nim powiedzieć? Pamiętaj o podstawowych elementach.
I Wstęp: przedstawienie bohatera:
- imię i nazwisko, w jakim utworze występuje i kto jest autorem;
- czy jest bohaterem pierwszo-, czy drugoplanowym,
- ile ma lat, czym się zajmuje,
- gdzie mieszka,
- czy ma rodzinę, co wiemy o jego znajomych, przyjaciołach,
- co jest jego głównym zadaniem, jaką rolę pełni w utworze.
II Rozwinięcie - to główna i najbardziej rozbudowana część charakterystyki. Tu warto napisać wszystko, co wiemy na temat wyglądu i usposobienia bohatera. Opisz:
- jego wygląd (ubiór, czy jest wysoki, niski, gruby, chudy, jakie ma włosy, oczy, czy ma jakieś cechy charakterystyczne?),
- cechy charakteru, zalety i wady, zainteresowania, (czy jest optymistą, czy może ciągle narzeka, czy jest flegmatyczny czy przebojowy, czy był marzycielem czy realistą),
- stosunek bohatera do innych, do samego siebie, do wydarzeń, które go dotknęły i zadań, z którymi się zmagał, stosunek do życia, do świata, do innych ludzi i zwierząt.
IIII Zakończenie: twoja ocena postaci.
- jak oceniasz bohatera utworu? Czy jest postacią pozytywną, czy zasługuje na naganę? Czy zgadzasz się z jej wyborami, czy uważasz, że popełniła błąd?
- to twoja własna opinia na temat postaci. Pamiętaj, że masz prawo do swojej oceny - tego, czy zgadzasz się z zachowaniem bohatera, czy też je potępiasz.
2. Rodzaje charakterystyki postaci
Wyróżniamy:
- charakterystykę zewnętrzną – czyli wygląd i zachowanie bohatera, jego ubiór, sposób bycia, charakterystyczne cechy;
- charakterystykę wewnętrzną – a więc jaki jest nasz bohater, jaką ma osobowość, światopogląd, co myśli.
Nauczyciel może także zadać nam napisanie charakterystyki bezpośredniej lub pośredniej, co to oznacza?
- charakterystyka bezpośrednia – czyli opis bohatera,
- charakterystyka pośrednia – opisujemy zachowanie postaci, przytaczamy jej wypowiedzi i na tej podstawie wyłania się jej obraz.
Pisząc charakterystykę możemy opisać wszystko, co wiemy na temat danej postaci (wówczas mamy do czynienia z charakterystyką całościową) albo skupić się na danym aspekcie w życiu naszego bohatera, np. jego relacji z bliskimi, stosunku do świata (charakterystyka częściowa).
3. Charakterystyka postaci - popularne błędy
Jak widzisz, napisanie charakterystyki, to nie takie trudne zadanie. A jednak czasami nauczyciele słabo oceniają prace uczniów. Dlaczego tak się dzieje? Oto najczęstsze błędy uczniów, przy pisaniu charakterystyki postaci:
- napisanie opisu postaci, a nie jej charakterystyki, a więc opisanie tylko wyglądu bohatera, a nie tego, jaki jest i jakich czynów dokonał,
- brak kompozycji charakterystyki, czyli: wstępu, rozwinięcia i zakończenia,
- pisanie nie na temat, błędy w opisie postaci,
- brak podsumowania, czyli oceny postaci,
- brak spójności tekstu, ubogi opis,
- błędy ortograficzne, interpunkcyjne, gramatyczne.
Pamiętaj, że aby wyrobić sobie zdanie o danej postaci, warto przeczytać całą książkę. Autor zwykle opisuje bohatera w różnych sytuacjach i tylko całość może dać nam pełen obraz.