Bullying i cyber-bullying, czyli przemoc wśród dzieci i młodzieży

Pojęcie ‘bullying’ oznacza znęcanie się. Określenie zaczerpnięte z języka angielskiego odnosi się do dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Jest to forma przemocy uznawana za jedną ze współczesnych form zagrożeń występujących wśród uczniów.

1. Czym jest bullying?

Pod definicją bullyingu (ang. zachować się jak byk, jak zwierzę) kryją się niebezpieczne, agresywne zachowania młodzieży szkolnej. Pojęcie pochodzi od angielskiego słowa bully, które oznacza znęcanie się, tyranizowanie lub napastowanie osoby słabszej. Bullying można więc interpretować jako psychiczny terror, nękanie oraz długotrwałe dręczenie. W szkole zachowania konfliktowo-agresywne są najczęściej skierowane do osoby słabszej i mają na celu wykluczenie jej z grupy rówieśniczej.

O bullyingu można mówić w sytuacji, gdy naganne zachowania mają charakter powtarzający się. Inne cechy typowe tego rodzaju przemocy to:

• intencjonalność (sprawca działa z premedytacją, chcąc wyrządzić krzywdę ofierze),
• ciągłość (do aktów znęcania się dochodzi wielokrotnie w ciągu określonego czasu),
• asymetria sił fizycznych i psychicznych między sprawcą i ofiarą.

W przypadku bullyingu uwagę zwraca dysproporcja sił. Agresor dominuje nad ofiarą postrzeganą jako osoba słabsza fizycznie i psychicznie.

2. Formy bullyingu

Bullying może przybierać różne formy. Najczęściej dochodzi do werbalnych aktów przemocy, np. wyzwisk, obraz słownych czy gróźb. Nierzadko spotykana jest też przemoc fizyczna: opluwanie, kopanie, bicie, szarpnie i popychanie ofiary.

Nie zawsze jednak dręczyciel działa w sposób bezpośredni. Zdarza się, że rozpowszechnia plotki i oszczerstwa pod adresem ofiary, izolując ją społecznie, co w konsekwencji prowadzi najczęściej do wykluczenia z grupy rówieśniczej.

3. Bullying: charakterystyka kata i ofiary

Psychologowie badający zjawisko bullyingu podjęli się stworzenia profili agresora i ofiary. Wyróżnili agresora dominującego oraz pomocniczego. Pierwszy z nich to najczęściej chłopiec, w wielu przypadkach lider grupy, sprawny fizycznie, mający wysoką samoocenę. Nie ma nic przeciwko przemocy, traktuje ją jako narzędzie służące do sprawowania dominacji nad innymi. Atakuje innych, by osiągnąć swój cel, ale też reaguje siłą na prowokację.

Agresor pomocniczy to najczęściej najbliższy kolega agresora dominującego. Pomaga mu w poniżaniu innych i znęcaniu się nad słabszymi. Wzmacnia zachowania lidera grupy i podżega go do dalszych działań agresywnych.

Ofiara agresorów na ogół jest osobą spokojną, wycofaną, z niskim poczuciem własnej wartości. Bywa nieśmiała, przez co jest często wykluczana z grupy rówieśników. Ma niewielu przyjaciół i znajomych. Atakowana, nie broni się, nikt też nie staje w jej obronie. Przez długi czas nikomu nie przyznaje się do bycia ofiarą przemocy, co odciska swoje piętno na jej zdrowiu psychicznym i fizycznym. Pojawić się mogą problemy z zasypianiem, bóle głowy, moczenie nocne, utrata apetytu. Ofiara może doświadczać stanów lękowych, nerwic, a nawet depresji.

Nie można też pominąć świadków przemocy, którzy towarzyszą zarówno agresorowi, jak i ofierze. Nie angażują się w znęcanie się, jednak przyjmują określoną postawę: albo są bierni i nie reagują na krzywdę innych, albo otwarcie popierają przemoc, np. śmiejąc się.

4. Bullying XXI wieku

Przeobrażenia technologiczne sprawiły, że akty przemocy pojawiają się również w przestrzeni internetowej. Zjawiska te nazywane są e-bullying lub cyber-bullying i polegają na umieszczaniu obraźliwych wpisów w mediach społecznościowych i na forach internetowych, jak również kompromitujących ofiarę zdjęć i filmów. Poczucie anonimowości sprawia, że agresor czuje się bezkarny.

Zjawisko cyber-bullyingu nasila się, do czego niewątpliwie przyczynia się najczęściej nieograniczony dostęp do nowoczesnych narzędzi komunikacyjnych, zwłaszcza telefonu i komputera. Konsekwencją tego zjawiska jest poczucie odrzucenia, depresja, co niekiedy może popchnąć ofiarę ku próbie samobójczej.

W przeciwdziałaniu znęcania się nad słabszymi bardzo ważna jest współpraca nauczycieli, pedagogów oraz rodziców. Prowadzone są też lekcje wychowawcze z uczniami na temat przemocy werbalnej i fizycznej. Istotne jest również szybkie reagowanie na jakiekolwiek sygnały, które mogłyby świadczyć o bullyingu.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl