Czkawka. Jak skutecznie z nią walczyć?

Czkawka to odruch kontrolowany przez specjalny ośrodek w mózgu, który pojawia się w wyniku stymulacji nerwu przeponowego i błędnego. Jako prawidłowy odruch utrzymuje się nie dłużej jak kilka minut, a im dłużej trwa, tym jest większe prawdopodobieństwo, że kryje się za nim choroba. Jak pozbyć się czkawki? Kiedy powinniśmy zaniepokoić się czkawką? Czy czkawka może być spowodowana stresem lub emocjonalnym napięciem?

1. Co to jest czkawka i jakie są jej objawy?

Czkawka to naturalny odruch organizmu, polegający na nagłym, mimowolnym i przymusowym skurczu mięśni międzyżebrowych oraz przepony - mięśni, które odpowiadają za wdech. W przeciwieństwie jednak do normalnego oddychania jednocześnie występuje nagłe zamknięcie krtani na poziomie głośni.

W wyniku tego działania powietrze nie jest wciągane do płuc w sposób ciągły, lecz przerywany i niepełny, a efektem tego jest charakterystyczny odgłos, nieprzyjemny dla osoby, która doświadcza napadu czkawki.

Jest przetrwałym odruchem, który zabezpiecza drogi oddechowe przed zachłyśnięciem. Może występowania od 2 do nawet 60 razy na minutę. Krótkotrwała (tzw. czkawka fizjologiczna) nie jest powodem do niepokoju i zwykle samoistnie mija po kilku minutach.

Zobacz film: "Jak zadbać o prawidłowe relacje z dzieckiem?"

Zdarza się jednak, że trwa znacznie dłużej (tzw. czkawka przetrwała), nawet kilka miesięcy, bez żadnej obiektywnej przyczyny ani stojącej za nią choroby. Tego rodzaju czkawka powoduje:

• dyskomfort;
• zmęczenie;
• utratę masy ciała;
• bezsenność;
• depresję.

Ponadto długotrwała czkawka może negatywnie wpływać na relacje międzyludzkie.

2. Czkawka u niemowląt i noworodków

Czkawka często pojawia się u najmłodszych dzieci, ponieważ ich żołądek nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Odruch ten często pojawia się u maluchów, które łapczywie spożywają pokarmy.

Na występowanie czkawki u niemowląt ma wpływ również fakt, że u tak małych dzieci nie ukształtowały się jeszcze ośrodki układu nerwowego hamujące ten odruch. Wraz z wiekiem nasilenie i częstotliwość czkawki spada.

3. Jakie są główne przyczyny wystąpienia czkawki?

Najczęstsze przyczyny czkawki? Należą do nich:

• silne stany emocjonalne;
• spożywanie alkoholu (nawet w małych ilościach);
• palenie tytoniu;
• spożywanie obfitych posiłków;
• jedzenie w pośpiechu z połykaniem dużych ilości powietrza;
• picie gazowanych napojów;
• nadmierna ilość gazów w żołądku.

Czkawka może pojawić się również wskutek działań medycznych, np. po operacji jelita grubego lub gastroskopii.

4. Czy czkawka może być objawem problemów zdrowotnych?

Jeśli czkawka występuje regularnie, co najmniej kilka razy w tygodniu, lub jej ataki trwają dłużej niż kilka minut, warto skonsultować tę przypadłość z lekarzem, który zleci prawdopodobnie badanie RTG klatki piersiowej i USG jamy brzusznej.

Czkawka może być objawem m.in. refluksu żołądkowo-przełykowego, wrzodów żołądka lub powiększenia tarczycy. Może być również efektem wyższego stężenia mocznika w organizmie, który drażni nerwy przeponowe, a jego zbyt wysoki poziom może świadczyć o upośledzeniu funkcji wydalniczych nerek.

Czkawka może być także symptomem m.in.:

• zapalenia płuc;
• cukrzycy;
• choroby Parkinsona;
• zapalenia wyrostka robaczkowego;
• kandydozy przełyku;
• zapalenia gardła i krtani;
• pasożytów gnieżdżących się w uchu;
• nowotworów mózgu, wątroby lub żołądka.

5. Jakie są popularne metody próby przerwania czkawki?

Czkawka zwykle mija samoistnie. W przypadku noworodków i niemowląt często pomaga zmiana pozycji ciała.

Istnieją również domowe sposoby na czkawkę, takie jak:

• zatrzymanie oddechu na 5-10 sekund;
• przyjęcie płynu, np. gorącej herbaty;
• próba wdechu przy zasłoniętym nosie i jamie ustnej, przy jednoczesnym napięciu mięśni przepony;
• przyciągnięcie kolan do klatki piersiowej i przechylenie się do przodu.

6. Czy istnieją środki zaradcze lub leki na czkawkę?

Jeśli czkawka znacznie się przedłuża, a wyżej wymienione sposoby nie są skuteczne, konieczne może być zastosowanie leków na receptę. W skrajnych przypadkach uporczywa, nieprzemijająca czkawka może wymagać wykonania zabiegu chirurgicznego.

7. Jakie są ewentualne powikłania związane z częstym występowaniem czkawki?

Częsta i długotrwała czkawka może prowadzić do pewnych nieprzyjemnych konsekwencji i komplikacji, takich jak:

• zmęczenie;
• ból gardła;
• problemy z jedzeniem i piciem;
• niedobór snu;
• obniżenie jakości życia;
• komplikacje związane z poważniejszymi problemami zdrowotnymi.

8. Czy istnieją metody prewencji, aby uniknąć częstych epizodów czkawki?

Chociaż czkawka jest zwykle przejściowa, istnieje kilka metod prewencji, które mogą pomóc uniknąć częstych ataków czkawki lub zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia. Oto niektóre zalecenia:

• jedz ostrożnie i powoli - połykanie dużych kawałków pokarmu może zwiększyć ryzyko czkawki;
• unikaj przejadania się i jedzenia przed snem;
• ogranicz spożywanie gazowanych napojów;
• nie nadużywaj alkoholu - nadmierna ilość może drażnić przełyk i wpływać na pracę mięśni przepony, co zwiększa ryzyko czkawki;
• stosuj techniki relaksacyjne na stres;
• unikaj pikantnych i ostrych potraw;
• unikaj picia przez słomkę;
• przyjmuj posiłki regularnie;
• ogranicz palenie tytoniu.