Żelazo w ciąży
Żelazo jest mikroelementem koniecznym do transportu tlenu w organizmie. Niedobór żelaza w organizmie u kobiet w ciąży jest przyczyną anemii oraz powoduje wady rozwojowe płodu. Główne źródło żelaza w diecie kobiety stanowi mięso.
1. Rola żelaza w organizmie
Żelazo jest głównym składnikiem hemoglobiny - białka obecnego w krwinkach czerwonych. Bierze ono udział w procesie transportu tlenu z płuc do wszystkich tkanek organizmu oraz usuwaniu dwutlenku węgla. Ponadto, żelazo warunkuje aktywność wielu enzymów, które między innymi odpowiadają za tworzenie mieliny w mózgu. U kobiet w ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta z 15 do 22 mg/dobę. W rozwijającym się płodzie żelazo jest niezbędne do prawidłowej budowy ośrodkowego układu nerwowego oraz rozwoju. W pierwszym trymestrze ciąży zwiększone zapotrzebowanie na żelazo jest częściowo pokrywane z zapasów ustrojowych kobiety.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza w ciąży powoduje niską masę urodzeniową dziecka, która najczęściej jest wynikiem przedwczesnego porodu. Niedokrwistość u noworodków może być przyczyną opóźnienia rozwoju umysłowego, którego niestety nie da się wyleczyć, podając preparaty zawierające żelazo.
Objawy niedoboru żelaza u kobiet:
- szybkie męczenie się,
- ospałość, apatia,
- łamliwość paznokci,
- bladość skóry,
- pękanie w kącikach ust,
- zawroty głowy,
- zmniejszona odporność organizmu.
2. Źródła żelaza w diecie
Aby zapobiec niedoborom żelaza oraz zapewnić optymalne warunki do rozwoju płodu, należy dostarczać w diecie odpowiednią dawkę żelaza. W produktach spożywczych występują dwa rodzaje żelaza: hemowe, obecne w mięsie oraz produktach pochodzenia zwierzęcego, oraz niehemowe, pochodzenia roślinnego.
Żelazo hemowe charakteryzuje się większą przyswajalnością w porównaniu do niehemowego, które wchłania się w układzie pokarmowym tylko w 5%. W celu zwiększenia ilości wchłanianego żelaza należy spożywać go w towarzystwie produktów bogatych w witaminę C (warzywa, soki owocowe) oraz białka pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, mleko i jego przetwory). Najlepsze źródło żelaza dla kobiet w ciąży stanowią mięso oraz ryby, które należy spożywać w obecności warzyw i owoców.
Tabela. Zawartość żelaza w wybranych produktach spożywczych.
Produkt | Zawartość żelaza w mg/100 g | Produkt | Zawartość żelaza w mg/100 g |
---|---|---|---|
Mięso kurczaka | 1,2 | Fasola biała | 6,9 |
Polędwica wołowa | 2,3 | Boćwina | 2,2 |
Schab | 1,0 | Natka pietruszki | 5,0 |
Dorsz, filety | 0,4 | Orzechy laskowe | 6,9 |
Jajko kurze | 2,2 | Pieczywo graham | 2,2 |
Bardzo duże ilości żelaza zawiera wątróbka drobiowa (9,5 mg/100 g), jednakże nie jest ona wskazana dla kobiet w ciąży. Wątroba jest narządem, który uczestniczy w metabolizmie substancji toksycznych, leków obecnych w paszy, które spożyło zwierzę. Wiele tych substancji ulega zmagazynowaniu w wątrobie. Po spożyciu wątróbki substancje te mogą niekorzystnie oddziaływać na rozwijający się płód. Kobieta w ciąży oraz karmiąca nie powinna spożywać wątróbki częściej niż raz w miesiącu.
Kobieta w ciąży powinna zwracać szczególną uwagę na zawartość żelaza w diecie, gdyż jego niedobór powoduje niedotlenienie płodu, a w konsekwencji prowadzi do wad rozwojowych nienarodzonego dziecka. Z kolei niedotlenienie tkanek macicy zwiększa ryzyko poronienia czy przedwczesnego porodu.