Białko w ciąży i w diecie kobiet karmiących piersią

Białko w ciąży spełnia kilka podstawowych funkcji. Przede wszystkim dostarcza rozwijającemu się dziecku aminokwasów, niezbędnych do prawidłowego wzrostu. Dodatkowo podtrzymuje energię zarówno mamy, jak i dziecka. Stąd konieczność dbania o to, co należy jeść w ciąży i w jakich ilościach.

Wraz z początkiem ciąży należy coraz częściej sięgać po produkty bogate w białko. Zawsze należy pamiętać, że najpotrzebniejsze jest białko pełnowartościowe, czyli takie, które zawiera wszystkie niezbędne 8 aminokwasów w odpowiedniej proporcji. Takie białka są powoli absorbowane w organizmie i efektywnie wykorzystywane.

Białka pochodzenia zwierzęcego odznaczają się większą wartością biologiczną niż białka roślinne, które są jedno- lub kilkuaminokwasowe. W sytuacji, kiedy przyszła lub karmiąca mama jest wegetarianką, lub weganką, należy tak zestawiać ze sobą produkty nabiałowe, aby posiłki były pełnowartościowe (dla przykładu połączenie ryżu i fasoli, płatków zbożowych i mleka, soi i kukurydzy).

Po porodzie zapotrzebowanie na białko dodatkowo się zwiększa. Dieta bogata w ten składnik w pierwszych dniach laktacji wpływa pozytywnie na proces produkcji mleka, a ponadto przyspiesza regenerację po porodzie, dlatego każda ciężarna i karmiąca piersią kobieta powinna uwzględniać dużo białka w diecie.

Jakie jedzenie ma dużo białka? Prawdopodobnie najlepszym znanym źródłem białka jest czerwone mięso, nie musimy jednak codziennie jeść steku, aby zaspokoić zapotrzebowanie na ten składnik. Białko w diecie - co jeść?

Dieta dla kobiet w ciąży powinna zawierać:

• ryby;
• jaja;
• drób;
• nabiał;
• orzechy;
• fasolę;
• masło orzechowe;
• migdały.

Niektóre kobiety zastanawiają się, czy można w ciąży jeść oscypki. Według lekarzy oscypek w ciąży jest dozwolony jedynie, jeśli został poddany obróbce cieplnej i zrobiony z mleka UHT - w takim przypadku dieta kobiety w ciąży lub karmiącej piersią może go uwzględniać.

Zapotrzebowanie na białko dla kobiet w ciąży można ustalić na poziomie około 15-20 proc. ogółu kalorii w diecie. Zalecane dzienne spożycie białka w ciąży wynosi około 60 g, choć niektórzy specjaliści od żywienia zalecają 100 g. Reasumując, dieta dla kobiety w ciąży z każdą ilością białka w tym zakresie będzie prawidłowa.

W okresie laktacji zaleca się spożycie około 110 g białka dziennie. 60 proc. białka powinno być dostarczane z produktów zwierzęcych (ryby, mięso, jaja, mleko i produkty mleczne), pozostałe 40 proc. z produktów roślinnych (orzechy, zboża, nasiona roślin strączkowych).

Niemal 50 proc. przyrostu masy białkowej przypada na organizm dziecka. Najintensywniejszy rozwój płodu ma miejsce w ostatnich 10 tygodniach ciąży, dlatego zapotrzebowanie na białko jest w tym okresie szczególnie zwiększone.

Białko w zwiększonych ilościach powinno być jednak dostarczane już od pierwszych tygodni ciąży. Odpowiednia jego podaż warunkuje sprawne funkcjonowanie organizmu zarówno matki, jak i dziecka oraz stwarza optymalne warunki dla właściwego rozwoju dziecka w całym okresie płodowym.

Wbrew powszechnej opinii najnowsze badania dowodzą, że sposób odżywiania matki ma niewielki wpływ na jakość mleka. W pierwszej kolejności zaspokajane są potrzeby dziecka, w następnej matki, a poziom składników odżywczych, takich jak białko, czy tłuszcz jest w mleku matki stały, podobnie jak ilość minerałów, jak wapń czy żelazo.

Odpowiednia podaż białka w ciąży zapewnia ciężarnej, jak i dziecku właściwą ilość energii. Podobnie jak u innych ludzi białka służą do odbudowy zużywających się tkanek, stanowią podstawowy składnik krwi, mleka, limfy oraz enzymów, wchodzących w skład ciał odpornościowych.

Utrzymują odpowiednie pH płynów ustrojowych, są też nośnikiem niektórych witamin i składników mineralnych. Biorą udział w regulowaniu ciśnienia krwi.

Podstawowe objawy niedoboru w ciąży to:

• wypadanie włosów i ich łamliwość;
• słaba kondycja paznokci;
• trudniejsze gojenie ran;
• większa podatność na infekcje i dłuższy czas rekonwalescencji;
• problemy z koncentracją, skupieniem oraz pamięcią;
• występowanie obrzęków, zwłaszcza okolic kostek.

Niedobór białka w ciąży prowadzi do niedożywienia, powoduje zahamowanie procesu rozwojowego dziecka, wzrostu mięśni, gromadzenia rezerw energii, a dodatkowo zaburza pracę jelit oraz powoduje wzrost ryzyka chorób infekcyjnych i alergii.

Jeśli kobieta ciężarna lub karmiąca piersią spożywa w białko w jedzeniu w ilości wymaganej w tym okresie, nie jest potrzebna dodatkowa suplementacja.

Białko jest podstawowym składnikiem odżywczym, niezbędnym również w ciąży, dlatego nie ma przeciwwskazań do spożywania białka przez kobiety ciężarne - dieta dla ciężarnej zawsze powinna ten składnik uwzględniać w odpowiedniej ilości.

Białko w czasie trwania ciąży to podstawowy materiał budulcowy dla tkanek oraz narządów dziecka.

Dostarcza dziecku aminokwasów, których potrzebuje do rozwoju. Zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy jest związane także z budową łożyska, odnową oraz syntezą matczynych tkanek białkowych.

Ile kalorii w ciąży? Zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży wynosi:

• w I trymestrze ciąży: 1800 kcal/dzień;
• w II trymestrze ciąży: 1800 kcal + 360 kcal = 2160 kcal/dzień;
• w III trymestrze ciąży: 1800 kcal + 475 kcal = 2275 kcal/dzień.

Jak się odżywiać w ciąży? Zapotrzebowanie na makroskładniki dla kobiet ciężarnych:

Dzienne spożycie białka z diety powinno, jak wcześniej wspomniano, wynosić od 60-100 g na dobę - pokrywać około 15-20 proc. zapotrzebowania dziennego na energię.

Zalecany udział energii pochodzącej z tłuszczu w diecie całodziennej kobiety w ciąży powinien wynosić 30-35 proc.

Trzecim źródłem energii w ciąży są węglowodany, które powinny pokrywać 55-60 proc. zapotrzebowania na energię. Odżywianie w ciąży powinno uwzględniać głównie produkty pełnoziarniste jak np. mąka pełnoziarnista żytnia, orkiszowa czy pieczywo pełnoziarniste pszenne.

Odżywiając się według powyższego schematu, zapewniamy sobie prawidłowy przyrost masy ciała w ciąży, nie grozi nam także niedowaga w ciąży.

Duże spożycie białka prowadzi do większych strat wapnia, dlatego warto uzupełniać dietę w produkty dostarczające ten składnik. Warto pamiętać jednocześnie, że zbyt duża ilość wapnia może przeciążać wątrobę oraz nerki i prowadzić do kamicy nerkowej.

Podobnie jak w przypadku ciąży, białko jest podstawowym składnikiem odżywczym, niezbędnym również w czasie karmienia piersią, dlatego nie ma przeciwwskazań do spożywania białka przez kobiety w okresie laktacji.