Epika - czym charakteryzuje się ten rodzaj literacki?
Epika to jeden z trzech podstawowych rodzajów literackich. Ukształtowała się na kanwie podań, legend i mitów z przeszłości. Obejmuje utwory, w których przedstawione zostały fikcyjne lub prawdziwe wydarzenia. Każdy uczeń powinien znać ten rodzaj i umieć wskazać charakterystyczne dla niego elementy. Jakie są cechy epiki? Na jakie dzieli się gatunki? Co odróżnia ją od innych rodzajów literackich? Sprawdź!
Epika to jeden z trzech podstawowych rodzajów literackich
W tym artykule:
Czym jest epika?
Epika to obok dramatu i liryki jeden z podstawowych rodzajów literackich. Wywodzi się z ustnych przekazań, legend i podań danego kraju.
Wykształciła większość gatunków literackich, a dzieła tego rodzaju stanowią często niezwykle popularne utwory literackie.
Jakie są cechy epiki?
Epika wyróżnia się określonymi cechami. Charakteryzuje się:
- obecnością narratora;
- układem przyczynowo - skutkowym zdarzeń (fabułą, która może być jednowątkowa, wielowątkowa i epizodyczna);
- światem przedstawionym (stanowi przestrzeń, w której rozgrywa się fabuła, a jego składniki to bohaterowie i ich przeżycia i emocje, miejsce i czas akcji, wydarzenia, świat fizyczny i wszystkie procesy życiowe; narrator ma okazję wyrażenia swoich prywatnych przemyśleń);
- prozą (choć zdarzają się wyjątki: epopeje, ballady, powieści poetyckie);
- wielością wydarzeń i miejsc akcji.
Jakie znamy gatunki epiki?
Epika dzieli się na:
- powieść (dzieli się na historyczną, fantasy, współczesną, science-fiction, kryminalną, psychologiczną, podróżniczo - przygodową);
- epos;
- nowelę;
- bajkę;
- baśń;
- opowiadanie;
- legendę;
- satyrę;
- anegdotę;
- balladę;
- pamiętnik;
- dziennik;
- przypowieść.
Najważniejszymi spośród wymienionych wyżej gatunków literackich są powieść i epos.
Jakie rodzaje narracji wyróżniamy w epice?
Cechą charakterystyczną dla epiki jest obecność narratora. Przedstawia on zdarzenia fabuły w określonym porządku przyczynowo - skutkowym i czasowym. Jest osadzony w świecie utworu, a jego głos nie jest głosem jego autora.
Z uwagi na perspektywę opowiadającego narracja może być:
- pierwszoosobowa, w której narrator to uczestnik wydarzeń i opisuje je w pierwszej osobie liczby pojedynczej, wie jedynie to, czego sam doświadczył;
- trzecioosobowa, gdy narrator jest komentatorem wydarzeń, jednak w nich nie uczestniczy, jako narrator jest wszechwiedzący.
Przykłady utworów epickich
Wśród najsłynniejszych dzieł epickich znajdują się m.in.:
- powieść "Quo Vadis" H. Sienkiewicza;
- epos "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza;
- nowela "Kamizelka" B. Prusa;
- opowiadanie "Zmierzch" S. Żeromskiego;
- powieść "Nad Niemnem" E. Orzeszkowej;
- powieść "Lalka" B. Prusa;
- epos "Iliada" Homera.
